Transseksualiteit volgens Louis Gooren*

Tussen travestie en transseksualiteit bestaat een duidelijke koppeling. Travestieten hebben vaak gedachten over volledig leven als vrouw en ontwikkelen zich soms tot transseksueel. Transseksuelen hebben vaak een voorgeschiedenis van verkleden en over zichzelf fantaseren als vrouw. Uit het eerder besproken onderzoek van Vennix weten we dat er geen duidelijke scheidslijn lijkt te bestaan. Er zijn uitgesproken travestieten, er zijn travestieten die neigen naar transseksualiteit, er zijn transseksuelen die neigen naar travestie en er zijn uitgesproken transseksuelen.

In de praktijk is een open gesprek op dit punt niet altijd even gemakkelijk. Volgens de algemene opvatting voelt een transseksueel zich vrouw. In de opvatting van de meeste transseksuelen is dit onjuist. Ze zijn vrouw. Voorzover er een probleem is, is dat een probleem met hun lichaam dat verkeerd is.


In het artikel The biology of human psychosexual differentiation geeft Louis Gooren (hier) (VU, Amsterdam) (Hormones and Behavior, Volume 50, Issue 4 , November 2006, p. 589-601) een heldere en begrijpelijke uitleg/definitie van het verschijnsel transseksualiteit. Ik heb de desbetreffende paragraaf volledig overgenomen en niet vertaald of bewerkt.


--------------------------
Transsexualism: the subjective experience

Transsexualism is the development of a gender identity that is at variance with morphology of genitals and secondary sex characteristics. John Money, 1991 and Money, 1981 has defined gender identity as follows: “Gender identity is one's own categorization of one's individuality as male, female, or ambivalent as experienced in self-awareness of one's own mental processes and one's own actual behavior. Transsexualism can be best defined as an extreme form of gender dysphoria. Gender dysphoria is a discrepancy between gender identity/role on the one hand and the physical characteristics of the body on the other. In transsexualism, the gender identity/role of one sex coexists with the primary and secondary characteristics of the other sex in one and the same person. The current definition further requires that there is no history of a disorder of sexual differentiation. To nontranssexuals this problem is so alien and unimaginable that it is difficult to sympathize with a transsexual's predicament. Maybe a bit of their distress becomes conceivable when a man tries to imagine what it would mean to him if he would develop breasts. This is not theoretical. It is a medical condition known as gynecomastia. Or that a woman experiences a deepening of her voice and a male type of beard and body hair growth, which is a relatively common clinical condition. Though most of the time medically insignificant, these conditions are subjectively experienced as a detriment, a forfeiture of one's womanhood or manhood. Transsexuals live permanently in this situation of feeling that their physical body denies who they are. Transsexuals feel trapped in their bodies. With the existing techniques of assessing biological parameters of sex, on medical evaluation of transsexuals, no objective signs of intersexuality can be found. Therefore, in traditional medical practice a transsexual will be advised to undergo psychotherapy to achieve that his/her body concept, perceived as a mental function, will concur with the actual physical body. The transsexual will view such an advice as improper since it is totally at odds with how s/he perceives and knows his/her problem. The body is not “me”; the gender identity/role is the true “me”. This intimate and trusted knowledge of the self is, in fact, not different from what nontranssexuals experience in self-reflection with the cardinal difference that in their case it “happens” to agree with their physical body. Given the fact that transsexuals truthfully view their gender identity/role as correct and their body as totally wrong, psychotherapy to reconcile their gender identity to their body is doomed to fail. Transsexuals do not feel that they have the luxury to opt either for psychotherapy or for sex reassignment. In their reflections there are no options; there is only one way out of their deadlock: the “body” must follow the “mind”.
-------------------------

Centraal in het verhaal staat de definitie van genderrol. Gooren gebruikt de definitie van Money: Gender role is the public manifestation of one's gender identity, the things that one says and that one does that gives people a basis for inferring whether one is male, female, or fits neither of those categories”. (Genderrol is de openbare uiting van iemands genderidentiteit: de dingen die iemand zegt en doet die mensen een basis geven om te veronderstellen dat men man, vrouw of iets onbepaalds is.)

Je hebt dus de gender-identiteit (dat wat je denkt te zijn:man/vrouw/onbepaald) en de genderrol (hoe je die identiteit uitdraagt). Die twee aspecten zijn als het ware verschillende kanten van dezelfde medaille. Gooren merkt daar nog bij op voor alle duidelijkheid dat in de sociale wetenschappen 'genderrol' vaak afwijkend wordt gebruikt, namelijk voor de rol die je volgens je sekse behoort te spelen.

Bij een transseksueel doet zich het 'merkwaardige' fenomeen voor dat men denkt (voelt, weet) de ene sekse te zijn, terwijl het lichaam de kenmerken van de andere sekse heeft. Je speelt de vrouwenrol niet meer, je bent die rol geworden. Sterker nog: je bent niet alleen vrouw geworden, je bent altijd vrouw geweest alleen het lichaam zat en zit in de weg.

Een punt dat ik vroeger lastig vond te begrijpen, was het volgende. Stel ik voel me vrouw. Ik heb het lichaam van een man. So what? Met dat lichaam moet ik leven. Ik voel me dus lekker vrouw en ondertussen leef ik verder als man. Ik geef toe dat die redenering wat erg rationeel is, maar het is onmiskenbaar dat sommige travestieten in deze trant redeneren. Dit probleem wordt door het begrip genderidentiteit/-rol keurig ondervangen. Het gaat erom wat je wilt uitdragen. Als je beslist wilt uitdragen dat je vrouw bent, heb je een probleem als je een mannenlichaam hebt.

Gooren merkt in zijn overzichts-artikel ook nog iets op over de koppeling hormonen (in de baarmoeder etc) en transseksualiteit. Op Internet circuleren veel betogen dat de hormoon-huishouding in de baarmoeder etc. verantwoordelijk zou zijn voor transseksualiteit. Gooren is op dit punt niet erg overtuigd. Er zijn gevallen waarin medisch gezien het nodige mis is. Maar wanneer je die duidelijke groep gevallen met aantoonbare afwijkingen buiten beschouwing laat, houd je een grote groep normale transseksuelen over.

Gooren merkt over deze grote groep transseksuelen (en tevens over een andere groep, namelijk de homoseksuelen) op: "... both conditions are characterized by a normal prenatal/postnatal endocrine history. Studies to the contrary do not provide sufficiently solid evidence to be credible. In my view, these conditions provide compelling evidence that female gender identity can develop in a person with normal prenatal and postnatal androgen exposure and vice versa. Similarly, sexual attraction to women can develop with an average female (almost nonexistent) androgen exposure, while attraction to men can develop in subjects having had a normal male androgen exposure in their prenatal and postnatal lives. Tot nu toe zijn er dus geen duidelijke aanwijzingen dat er hormonaal iets mis zou zijn gegaan. Als verklaring kunnen we de hormoonniveau's dus voorlopig even vergeten.

-------------
* Laatst aangepast 4 november 2009.