"Vanaf 1966 ben ik depressief..."

De P.C. Hooftprijs 2007 gaat naar Maarten Biesheuvel bericht NRC Handelsblad op zaterdag (16/12/2006, p. 1, Ron Rijghard, "Dit is mooi voor iemand die depressief is").


(Foto Vincent Mentzel uit NRC.NL)

Het intrigerende aan dit bericht is voor mij niet de P.C. Hooftprijs of de literaire verdiensten van Maarten Biesheuvel, maar dat depressief zijn.

Het huis van Maarten Biesheuvel heet Sunny Home vermeldt het bericht. Een mooie naam, maar niet erg van toepassing voor een huis waarin een depressief iemand woont.

Maarten reageert op het krijgen van de prijs met: "Ik ben hier zo blij mee. Dit is mooi, zeker voor iemand die al zijn hele leven depressief is." Zeker, hij is blij. Maar laat er geen misverstand over bestaan: hij is al zijn hele leven depressief. Kortom, hij verdient onze aandacht, ons medelijden, want hij heeft het niet gemakkelijk.

Let ook op de formulering. Hij zegt niet: "Ik doe al mijn hele leven lang depressief." Nee, hij zegt: "Ik ben al mijn hele leven depressief." Je bent iets of je wilt of niet. Het komt over je. Je kunt er niets aan doen. Als je zegt: "Ik doe al mijn hele leven depressief," dan geef je aan dat jij degene bent die het doet, die verantwoordelijk is. En dat is natuurlijk niet helemaal de bedoeling.

Terwijl de prijswinnaar net verteld heeft dat hij zijn hele leven lang al depressief is en sinds 1995 in feite al niet meer schrijft, wordt er een fles Calvados aan de deur afgegeven. "Calvados, dan is het echt feest", roept de prijswinnaar. 'Hij schenkt in, ledigt zijn glas, en schenkt nog eens bij.' Ik gun Biesheuvel natuurlijk graag een borrel en zelfs een tweede, maar eigenlijk zou het een stuk verstandiger zijn dat niet net te doen nadat je uitgebreid je depressiviteit hebt verkondigd en het zou nog veel beter zijn, eerst eens een stukje te schrijven of te hollen en daarna die twee borrels te nemen.

Maarten Biesheuvel vertelt ook nog dat hij vanaf 1966 depressief is. Hij had last van godsdienstwaanzin en is opgenomen geweest. Hij dacht dat hij Jezus was. Een mooi verhaal. Maar als hij wel eens iets van Maarten 't Hart had gelezen, had hij kunnen weten dat veel mensen geloven dat Jona 3 dagen in de buik van een vis heeft doorgebracht. Wie is er dan waanzinniger? Of wat voor ergs is er aan om te denken dat je Jezus bent. Het kan natuurlijk zijn dat je daar depri van wordt doordat je verwacht vrij snel gekruisigd te zullen worden, maar vermoedelijk ligt het meer in de lijn van "Ik ben Napoleon". Met andere woorden: je claimt voor jezelf dat je heel bijzonder bent en genereert op die manier een hoop aandacht. Dat past ook beter bij die depressiviteit.

Behalve dat de hele wereld moet weten dat Maarten vreselijk depressief is, is hij vermoedelijk mede daardoor in 1995 feitelijk opgehouden met schrijven. De depressiviteit belemmert de concentratie of is een goed excuus om niets te doen. Vermoedelijk word je van die 'oplossing' op de lange termijn niet echt vrolijk. Het lijkt me een stuk leuker van tijd tot tijd wel iets te produceren. En ook wanneer je geen boek zou schrijven, zou je altijd nog iets eenvoudigers kunnen schrijven (b.v. een blog).

Maarten heeft ook tegen dat hij schrijver is. Schrijvers hebben zitvlees (niet bewegen en geen andere mensen ontmoeten is in dit verband niet echt goed) en verzinnen (te gemakkelijk) prachtige verhalen. Zie de eerdere postings over depressie . Schrijvers hebben nog meer nadelen. Een goeie schrijver heeft gevoel voor drama. Maarten heeft dat onmiskenbaar ook. Schrijvers zijn ook gewend aan het weglaten van een hoop afleidende informatie. Ze doen min of meer bewust aan selectieve waarneming. En ze vinden het heel normaal om wat te overdrijven. Allemaal vaardigheden die gemakkelijk kunnen ontsporen en zich tegen de auteur kunnen richten.

Maarten heeft daarnaast nog het nadeel dat hij niet zakelijk schrijft over zijn eigen problemen, maar dat hij literair schrijft (gevoelens oproepend) over thema's als: waanzin, angst, zee, geloof en eenzaamheid. Tot overmaat van ramp schrijft hij volgens het juryrapport ook nog: irrationeel, onlogisch en fantastisch. Door al die gevaarlijke 'zaken' heeft Maarten Biesheuvel daarom vermoedelijk nooit bedacht hoe heerlijk het kan zijn om Jezus te zijn, al is het maar voor één dag.