Depressie-update: Antidepressiva helpen amper!

Antidepressie-pillen hebben een positief effect op de depressieve persoon, denken we. Het beschikbare onderzoek is daar echter veel minder duidelijk over. Je zou denken dat er duidelijke percentages beschikbaar zijn, maar vaak wordt het op dat punt allemaal erg vaag en mistig.

The New York Times publiceert op haar site echter het volgende bericht (hier):

In published trials, about 60 percent of people taking the drugs report significant relief from depression, compared with roughly 40 percent of those on placebo pills. But when the less positive, unpublished trials are included, the advantage shrinks: the drugs outperform placebos, but by a modest margin, concludes the new report, which appears Thursday in The New England Journal of Medicine.

Previous research had found a similar bias toward reporting positive results for a variety of medications; and many researchers have questioned the reported effectiveness of antidepressants. But the new analysis, reviewing data from 74 trials involving 12 drugs, is the most thorough to date. And it documents a large difference: while 94 percent of the positive studies found their way into print, just 14 percent of those with disappointing or uncertain results did.

Ongeveer 60% van de gebruikers van antidepressiva rapporteert dus een duidelijke verbetering, maar met een neppil is dat 40%. Voor die winst van 20% moeten we dus 100% van alle mensen een antidepressie-pil geven. In feite werkt de pil dus maar bij 1 op de 5 mensen. Maar het is nog erger. Want dat resultaat dat de antidepressiepil zou werken bij 20% van de mensen, is helemaal niet waar. Het is het resultaat van selectief publiceren. De onderzoeken waarin men geen duidelijke verbetering vond, zijn niet gepubliceerd, de onderzoeken waarim men wel positieve uitkomsten vond, zijn wel gepubliceerd. Nu zou het natuurlijk kunnen dat er bijna geen negatieve uitkomsten zijn gevonden. In dat geval zou het niet veel uitmaken. Maar als we het stukje verder lezen, vinden we:

The researchers obtained unpublished data on the more recently approved drugs from the F.D.A.’s Web site. For older drugs, they tracked down hard copies of unpublished studies through colleagues, or using the Freedom of Information Act. They checked all of these studies against databases of published research, and also wrote to the companies that conducted the studies to ask if specific trials had been published.

They found that 37 of 38 trials that the F.D.A. viewed as having positive results were published in journals. The agency viewed as failed or unconvincing 36 other trials, of which 14 made it into journals.

But 11 of those 14 journal articles “conveyed a positive outcome” that was not justified by the underlying F.D.A. review, said the new study’s lead author, Dr. Erick H. Turner, a psychiatrist and former F.D.A. reviewer who now works at Oregon Health and Sciences University and the Portland Veterans Affairs Medical Center. His co-authors included researchers at Kent State University and the University of California, Riverside.

In totaal zijn er dus ongeveer evenveel onderzoeken met positieve uitkomsten (37 of 38) als negatieve (36). Om te weten wat voor invloed dat heeft op de totale uitkomsten, moeten we eigenlijk weten of ze alleen geen verschil of dat ze daadwerkelijk een negatief verschil (een verschil in de verkeerde richting) vinden. Laten we voorlopig maar even uitgaan van de minst negatieve optie: er werd geen verschil gevonden. Dan is de totale uitkomst: in de helft vinden we een klein verschil in het voordeel van de antidepressie-pillen; in de andere helft vinden we geen verschil. Kennelijk is het effect van de pillen dus heel vaak niet aan te tonen. Conclusie: de veel verkochte antidepressie-pillen hebben amper effect!

En dat is ook precies de conclusie die de onderzoekers trekken:

...the drugs outperform placebos, but by a modest margin.

En hoe zat het ook al weer in dat Telegraaf-onderzoekje waar ik het in mijn vorige notitie over had? "Van de gebruikers is 44% positief over het effect," vermelde ik daar. Vergeleken met de 40% van de placebo-groep, is dat een winst van een schamele 4%. Die uitkomst stemt dus precies overeen met de bovenstaande conclusie: antidepressiva hebben een marginaal effect. Het merkwaardige hier is dus dat een klein, online krantenonderzoekje eigenlijk een duidelijker en sneller resultaat levert dan de officiële onderzoeken terwijl het ook nog JUIST blijkt te zijn.

De officiële conclusie hierboven is dan gebaseerd op een meta-analyse, zoals dat heet, van meer dan 70 serieuze onderzoeken. Hoe serieus die onderzoeken waren, blijkt vooral uit het feit dat de onderzoeken waarin geen verschil werd gevonden systematisch niet werden gepubliceerd en als ze wel werden gepubliceerd, werden ze zo geformuleerd dat het leek alsof er toch positieve uitkomsten waren, terwijl de data een ander verhaal vertelden. Kortom: sta achterdochtig tegenover serieus onderzoek!

Veronderstel dat je een auto koopt bij een garage en de kans is 4% dat je er echt wat aan hebt. Zo'n garage zouden we een frauduleus bedrijf noemen. Toch is dit in grote lijnen wat de dippillen-industrie gedurende een groot aantal jaren gepresteerd heeft. Waren de artsen en de psychiaters die daaraan meewerkten echt zo naief of waren de presentjes toch ook wel erg leuk?