28 maart 2008


De luie travestiet en de vermoeide showgirl

De luie travestiet (The Lazy Crossdresser) van Charles Anders is niet een dik boek: 148 bladzijden tekst plus 8 bladzijden Introduction. Daarachter nog 28 bladzijden 'National Resources'. Adressen waar travestieten in de VS terecht kunnen voor van alles en nog wat. Voor de Nederlandse t dus meestal niet echt interessant. Op die 148 bladzijden met 8 inleiding, samen dus 156, staat meestal ook nog niet zo veel. Ik bedoel qua aantal woorden. Op een willekeurige bladzijde kom ik tot ongeveer 33 x 8 = 264 woorden. In een ander boek met een vergelijkbaar formaat tel ik een 560 per bladzij. Dus meer dan tweemaal zoveel.

Een heel groot deel van die 156 bladzijden tekst gaat over technische zaken. Dat klinkt misschien vreemd, maar het klopt in dit geval volledig. Het gaat over zaken als huidverzorging, wenkbrauwen, verwijderen van lichaamshaar, pruiken, make-up, figuur, onderkleding, kleren, winkelen, schoenen, sieraden. De opmerkingen die Anders hier maakt, zijn soms heel praktisch. De bedoeling van make-up is niet jezelf te vermommen, maar natuurlijk over te komen zoals je bent. De bedoeling is kleine onregelmatigheden in de huid wat te verdoezelen. Voor de doorsnee man is dat een heel ander idee dan hij meestal heeft. Hij verdedigt ook het "less is more" principe. Hoe minder make-up, hoe beter vaak het effect. Een andere goede suggestie: maak je zelf op maar draag het in combinatie met mannenkleren. Op die manier leer je wat je met opmaken kunt bereiken.

Persoonlijk interesseren mij de Inleiding en hoofdstuk 1, Why a skirt?, even als de laatste hoofdstukken over relaties en zelfverwerkelijking het meest. Anders zijn uitgangspunt is dat er goed uitzien in vrouwenkleren niet hetzelfde is als er uitzien als vrouw. Met andere woorden: blijf herkenbaar als man en maak je liever druk over er leuk uitzien dan of je wel overkomt als vrouw. Persoonlijk lijkt me dat een prima uitgangspunt. Het rekent af met veel gedoe en gezeur. Anders schrijft hierover: "I enjoy being a man in women's clothes. (...) I don't try to look like a woman. Making people believe you were born female is the Holy Grail for many cross-dressers. But I don't worry about creating any kind of 'illusion,' either glamorous or womanly. I want to look good and have fun. To have fun, I have to feel comfortable and banish worries about getting away with deception." (p. V).

Een tweede uitgangspunt van Anders is dat hij er niet te veel tijd en moeite voor wil doen. "Once I mastered all the tricks of gender transformation, I realized how easy it was to start cutting corners. I've been cutting them ever since." Hij is door dit streven niet te veel tijd te besteden aan het verkleden dus ook beslist geen perfectionist. "Fear and perfection are the enemies of fun. I'm going to show you how to kill them" (p. VI).

"This book is a manifesto disguised as a how-to book. (...)But more importantly, it aims to help you take apart the whole idea of men wearing women's clothes."

De filosofie van Anders sluit dus ogenschijnlijk nauw aan op mijn idee van "man in minirok". Probeer er leuk uit te zien, maar doe dat wel als man. Accepteer je man zijn, accepteer je beperkingen, maar wees ook overtuigd van je eigen uiterlijk. Om je zo te presenteren, vereist moed, vindt Anders (p. VII). Het vereist moed, omdat travestie in onze samenleving nog steeds taboe is. "... in our culture, cross-dressing remains a huge deal" (p. 1).

Maar wat hierbij in het vage blijft, is wat er precies bedoeld wordt met 'leuk uitzien'. Wie bepaalt dat? Alleen de t in kwestie of is er ook een rol weggelegd voor (een deel van) het publiek. Juist bij travestie is dit een heel wezenlijk punt, maar Anders laat zich er niet rechtstreeks over uit. Wel merkt hij op dat je moet proberen na te gaan wat je met dat verkleden wilt bereiken. "A big part of being a lazy cross-dresser is figuring out what you're hoping to get out of the femme look" (p. 3).

Een aardige is ook: "'cloth has no gender.' So whatever takes place when you put on nylons is all in your head. That doesn't make it less real" (p. 4). Ik zou daaraan willen toevoegen: of in het hoofd van de toeschouwer. Dat lijkt me toch ook wel relevant, hoewel ik weet dat veel t's daar weinig interesse voor hebben.

Wat is het verschil tussen een travestiet en een transseksueel? Twee jaar. Soms is het antwoord: één jaar. Het punt van dit grapje is dat vrijwel alle transseksuelen ooit begonnen zijn als travestiet (p. 5).

Een interessante opmerking die Anders maakt over het verschil tussen travestieten en transseksuelen, is de volgende. "The truth is the distinction between TVs and TSs was invented by doctors to distinguish between people who needed surgery and people who didn't" (p. 7).

In een apart kadertje relativeert hij de gender theorie: Gender Theory in 200 words or less. Het idee is immers vaak dat t's een gender zouden hebben die niet bij hun biologische sekse past. "Your gender is the set of behaviors and adornments that go with being masculine or feminine. (Unlike your sex, the markers between your legs and elsewhere, your gender can change without pills or scalpels. The stuff about how you're supposed to behave and what you're supposed to wear is in your head. ... it may be worth remembering that gender isn't necessarily something you're born with..." (p. 6).

Hij gaat ook in op de problemen van de straat. "Zullen mensen je uitlachen? Ja!" (p. 11). Hij waarschuwt ook voor het gevaar dat t's op straat kunnen lopen. Ik heb op dit punt wel een eerdere notitie geschreven. Op het moment dat je er goed uitziet (in de ogen van je publiek) levert het in mijn ervaring weinig problemen op. Op momenten dat je je niet speciaal gekleed hebt voor de gelegenheid (je ziet er niet uit of niet echt goed) wordt het veel eerder grappig of gek gevonden etc. Sinds die eerdere notitie heb ik op dit punt zelf nog meer ervaringen opgedaan, die de stelling verder bevestigen. Kijk dus uit na een slordige verkleedpartij. Ook een enkel fout kledingstuk kan gemakkelijk een reactie triggeren. Dat Anders in dit verband schrijft dat mensen zullen lachen, is dan ook niet helemaal verwonderlijk, omdat hij ook veel nadruk legt op snel verkleden. Het hoeft niet al te perfect. Maar juist dan krijg je negatieve reacties, is het niet meer echt leuk en ontstaan vermoedelijk gemakkelijk gevaarlijke situaties.

Op het einde van het boek besteedt Anders nog twee hoofdstukken aan uitgaan (Self Actualization) en relaties. Ik denk dat het goed is dat hij in ieder geval ook een aantal opmerkingen over dat laatste onderwerp maakt dat voor t's toch vaak nog lastig is, maar zelf haalde ik er niet zoveel uit.

Als je niet zo in al die technische tips geïnteresseerd bent zoals ik, staat er eigenlijk niet zo vreselijk veel in Anders boek. Het leuke vind ik dat hij een expliciete filosofie verkondigt, die in beginsel voor een deel aansluit bij mijn eigen ideeën op dit punt. Presenteer jezelf als man in vrouwenkleren. Daardoor kun je ook de hoeveelheid tijd die het allemaal kost, beperken.

Het punt waar we verschillen, is dat je in mijn optiek niet altijd kunt volstaan met vlug omkleden. Op het moment dat je je afwijkend kleedt, waar het toch op neerkomt, moet je ook bereid zijn er iets leuks en aparts van te maken. Moet je kortom bereid zijn er de nodige moeite voor te doen.

Laat ik een concreet voorbeeld geven. Naar de Transgender Infodag in Eindhoven droeg ik een minirok, een zwarte majo en een paar zwarte laarzen. Omdat ik me als man niet opmaak, een combinatie die ogenschijnlijk weinig tijd kostte. Door allerhande kleinigheden viel dat in werkelijkheid zwaar tegen. Zo zagen de laarzen er nog vrij goed uit, maar als je beter keek, toch niet meer helemaal perfect. Dan ga je dus poetsen. Dat betekent een klein half uurtje werk. Vervolgens had ik zwart randje onder een nagel dat uitermate nagelborstel bestendig bleek. Sorry, maar dat kan dus echt niet. In totaal dus een drie kwartier slaap opgeofferd, terwijl het toch al een korte nacht was. En zo waren er nog een hele reeks kleinigheden die samen enkele uren aan voorbereiding kostten.

Maakt dat uit? Ja, dat maakt dus uit. Omdat ik niet urenlang autorijd met hoge hakken, had ik onderweg slippers aan. Verder moest ik nog tanken. Wel, dan ziet het geheel er dus niet meer goed uit. Dat kun je merken aan de reacties. In Eindhoven was het precies omgekeerd. Het grappigst was een fotograaf die zich volledig op de grond stortte om toch vooral maar een uniek shot te hebben. Ook verder kon ik aan de reacties merken, dat die outfit goed werkte. 's Avonds op de terugweg had ik mijn lesje geleerd. We dronken bij een tankstation een bekertje koffie. Nu eerst mijn slippers uit en mijn laarzen aan. Bij het tankstation waren wat donkere jongens. Van mijn mede t's begreep ik dat ze vooral oog hadden voor mij en mijn collega t's eigenlijk niet leken te zien. De opzet was: aan de ene kant duidelijk man, aan de andere kant er leuk uitzien op een vrouwelijke manier. Hun 'groet' bij het afscheid bevestigde dat laatste punt.

Wat ik hier beweer is natuurlijk niets bijzonders. Ook als man is het een slechte zaak om ergens te verschijnen met ongepoetste schoenen of met een rouwrandje onder een nagel. Zulke détails zeggen uiteindelijk meer dan de prijs van het pak. Toch gebeurt het vaak genoeg. Maar op het moment dat je als man in vrouwenkleren komt, is zoiets in mijn opvatting, een brug te ver. Door die vrouwenkleren vestig je de aandacht op jezelf. Je zegt: Kijk mij eens. Als je dan niet bereid bent, je best te doen op je uiterlijk... Trek dan gewoon mannenkleren aan. Ook dan is het onverzorgd, maar bij een man in mannenkleren valt het in ieder geval minder op en wordt het niet gekoppeld aan travestie.

Dat dit een punt van discussie is, zegt helaas iets over doorsnee travestie. Voor de meeste echte vrouwen die ik ken, is dit zo'n vanzelfsprekend punt dat bespreking bijna lachwekkend is. Het gaat er niet om dat je je opmaakt, het gaat erom dat je je perfect opmaakt. Het gaat er niet om dat je lippen gestift zijn, het gaat erom dat ze perfect gestift zijn. Het gaat er niet om dat je een uitermate simpel truitje draagt. Het gaat erom dat dat simpele truitje helemaal perfect is qua pasvorm, qua stof, qua afwerking, etc. The devil is in the details.

Anders merkt op blz. 122 op: "Just as you're not dressing to please anyone but yourself, you don't have to create the perfect Kathie Lee impersonation." Maar ik verkleed me niet om mezelf lekker te voelen, maar om er leuk en apart uit te zien en daar moet je soms wat voor over hebben. Zo'n 6 uur autorijden in een strakke, zweterige minirok is niet mijn idee van echt lekker. De meeste t's delen dat standpunt echter niet. Onder 'showgirls' (travestieten die zich alleen of vooral verkleden voor het sociale effect) lijkt die opvatting echter wel vaker voor te komen. Men heeft niets (meer) met het verkleden en het verkleed zijn, maar ziet het als een soort opoffering omwille van het sociale effect.

Anders schrijft op blz. 127: "Nowadays, I barely notice if people are reacting to the way I dress." Ik begrijp dat wel, maar voor mij is dat niet zo. Juist die reacties maken het leuk en spannend. Als die reacties er niet zouden zijn, hoeft het wat mij betreft niet.

Ik denk dat dit één van de kardinale problemen van de travestie is. De 'normale' t verkleedt zich om zichzelf fijn te voelen, om tot rust te komen, om zich vrouw te voelen, om zich sexy te voelen, etc. Dat past bij travestie thuis met de gordijnen dicht. Maar de straat is anders. Totaal anders. De straat heeft haar eigen wetten. En op straat telt niet, hoe jij denkt dat je er uitziet, maar daar telt hoe anderen denken dat jij er uitziet.

Juist die overgang naar de straat, naar publieke travestie, is zo moeilijk en gaat vaak verkeerd. Ik denk dat t's die overstap in feite vaak niet echt maken. Het blijven kast-travestieten die zich buiten wagen. Op het moment dat je die overstap wel echt maakt, is travestie veel gedoe, terwijl de opbrengst veel onduidelijker is en er uiteindelijk misschien wel helemaal niet meer is. Kortom, sommige showgirls worden wel eens wat moe van al dat verkleden. Anders, heeft als luie travestiet in dat opzicht een belangrijk punt: hij vindt het nog steeds leuk. Tenminste dat schrijft hij.

0 reacties

Een reactie posten