Mijn man draagt mijn kleren - IV

Het travestieprobleem

Travestie heeft een leuke kant en een niet-leuke kant. Travestie is iets heel bijzonders, maar het is soms ook heel verscheurend. Op blogs zoals deze krijgt de negatieve kant vaak aandacht en de positieve minder vaak. Dat geeft een vertekend beeld.

Problemen zijn er om op te lossen, maar dat lukt slecht als je niet de moeite wilt nemen ze op te schrijven en er over na te denken. Daarom is het op blogs als deze vaak nodig om over de problemen te schrijven.

Is er een travestieprobleem? De moeilijke kant van travestie is de confrontatie met de rest van de wereld. Die wereld begint al in huis. Vrouw en kinderen vinden het meestal maar niets. Dan het werk. Als men weet dat je travestiet bent, ben je kwetsbaar, erg kwetsbaar. Vervolgens de vrienden en kennissen. Sommige vrienden en kennissen hebben daar geen zin in. Een travestiet, zeg nu zelf... Tenslotte de rest van de wereld. Ook die kan nog last geven. Maar meestal geldt de regel dat hoe verder af, hoe minder ingrijpend de gevolgen zijn. Niet de straat, maar de eigen directe leefwereld is de grootste bron van problemen.

Wat is het probleem precies?
1. De travestiet probeert te stoppen, maar dat lukt niet blijvend.
2. De vrouw of relatie ontdekt de travestie en voelt zich daardoor bedreigd.
3. De travestie groeit geleidelijk, het taboe neemt af en de travestiet gaat naar buiten.
4. Na verloop van tijd raakt op het werk bekend dat men travestiet is en ontstaan er geleidelijk aan zogenaamd over van alles en nog wat problemen.

Eigenlijk is het dus geen travestieprobleem, maar is het probleem hoe de sociale omgeving op die travestie meent te moeten reageren. Ook wanneer de travestiet zich ontwikkelt tot transseksueel of dat altijd geweest is, geldt hetzelfde.

Vaak heeft de travestiet zelf ook het idee iets te doen dat eigenlijk verboden is of sociaal taboe is. Maar die travestie is er en gaat --normaal gesproken-- niet weer weg. Het gevolg is vaak dat de travestiet schuld ervaart. Hij doet iets dat verkeerd is, dat niet hoort.

Door die sociale reactie op travestie krijgen we dus de volgende problemen:
1. de travestiet voelt zich slecht, waardeloos en schuldig;
2. de vrouw of vriendin voelt zich in haar bestaan bedreigd (ik denk dat dit de meest juiste omschrijving is door iets dat haar man doet);
3. de werkgever en/of collega's voelen zich in hun bestaan bedreigd (zoiets kunnen we hier toch niet hebben).

De thuissituatie is het dichtste bij en het belangrijkste. Hier krijg je twee partijen. De vrouw ziet haar bestaan of haar kinderen bedreigd door wat zij ziet als vreemd en onaangepast gedrag dat haar man doet. De travestiet op zijn beurt weet dat hij uiteindelijk niet anders kan en voelt zich op zijn beurt door die nonacceptatie bedreigd in zijn bestaan en relatie.

Als mensen verstandig waren en zouden zeggen: 'Nou, en...', was er geen enkel probleem. Maar mensen zijn emotionele wezens en als iets hun bestaan bedreigt of als ze dat denken, kunnen ze akelig agressief en gemeen worden.

Homo's kunnen in Nederland misschien min of meer het leven leiden dat ze willen, maar dat geldt voor travestieten met zekerheid niet. We worden dan misschien niet meer in de gevangenis geworpen en misschien niet meer opgesloten in een inrichting voor geestelijk gestoorden (toen ik 20 was, was dat nog heel normaal). Maar als je weet dat tenminste 3% van de mannelijke bevolking travestiet is en dat daarvan slechts een enkeling volledig uit de kast zijn gekomen, en de rest liever in het verborgene leeft, zal wel duidelijk zijn dat er nog veel te doen is.

Hoe kom ik op dit onderwerp? Op p. 114 van haar boek My Husband Wears My Clothes geeft Peggy Rudd het aangrijpende verhaal van Krystal.

"Ik heb mijn hele leven gevoeld dat ik minder ben dan een normale man. ... Door de jaren heen groeide mijn schuldgevoel tot een punt dat het ondragelijk was. ... Ze (zijn vrouw - MvE) verwierp me vanwege mijn travestie. Ze zou zeggen: 'Raak me niet aan. Kom niet eens in mijn buurt.' Ik voelde me eenzaam, geïsoleerd en wanhopig. ... Het beste dat deze sessies (met de raadgever - MvE) hebben opgeleverd is mijn zelfbewustzijn. ... Nu kan ik zeggen: 'Hier ben ik. Dit is wie ik ben. Accepteer me of verwerp me. Ik kan nooit veranderen.' Ik heb een paar slagen gewonnen, maar er is nog steeds een oorlog. Misschien met de hulp van onze raadgever, met de hulp van God en de hulp van mijn vrouw, zullen we op een dag een oplossing vinden."

Om te beginnen is er geen reden om echt te denken dat travestieten minder zouden zijn dan niet-travestieten, denk ik. Maar als ik Krystal was, zou ik liever zelf proberen de zaak op de rails te zetten. Ik denk dat je zoiets niet kunt en mag uitbesteden aan een (betaalde) raadgever, aan God of aan je vrouw (die je vlak daarvoor niet accepteerde). Zelf denken, zelf doen. Niet blindvaren op adviseurs die ook hun eigen belangen hebben.

Veel jaren geleden hoorde ik van oudere t's de volgende wijsheid. 'Het eerste dat je als travestiet moet leren is je opmaken. Het tweede dat je moet leren is vechten.' T's reageren daar vaak op door te zeggen dat ze helemaal niet willen vechten. Dat ze bang zijn. Dat ze niet zo heldhaftig zijn. Maar als t heb je uiteindelijk geen keus. Het is leven of niet leven.

Peggy Rudd schrijft (p. 113): "Travestieten verwachten niet echt acceptatie van de totale bevolking. Ze hopen wel, en bidden daar soms ook voor, op acceptatie van degenen die zij het meeste lief hebben. Hun eigen emotionele ellende is bijna volledig gerelateerd aan een gebrek van acceptatie door degenen die zij het meeste lief hebben."

Ik denk dat dit juist is. Ook binnen de LKG T&T is het terugkerende item dat altijd de hoogste prioriteit krijgt: acceptatie. Hetzelfde merk je op sites als travestie.org en in gesprekken met transgenders.

Daarmee wil ik niet beweren, dat dat non-acceptatieprobleem het enige probleem zou zijn dat bij travestie zou kunnen spelen. Dat is niet zo. Er zijn meer zaken die problemen kunnen geven. Maar het non-acceptatieprobleem is ongetwijfeld het grootste en meest brandende probleem.

Verder is dat non-acceptatieprobleem vooral vaak een probleem van indirecte discriminatie. De meeste problemen ontstaan vreemd genoeg niet rechtstreeks door het 'afwijkende' uiterlijk van de travestiet, maar door de wetenschap dat hij travestiet is. De belangrijkste problemen spelen zich immers dicht bij de betrokkene af. Het is kennelijk meestal niet de reactie op het uiterlijk, maar op de wetenschap dat iemand travestiet is die vermoedelijk de meeste problemen geeft. Overigens weten we op dit punt zo goed als niets zeker.

Op de achterflap van het boek staat: "Dr. Rudd is a helping professional who reaches out empathetically to all crossdressers and their families." Peggy Rudd probeert beroepsmatig te begrijpen en mee te leven. Een 'patient' of een 'cliënt' vindt dat natuurlijk heerlijk. Eindelijk iemand die hem begrijpt. Die alles wat hij denkt, overneemt. Heerlijk toch?

Maar mijn ervaringen met emotioneel begrijpende 'professionals' zijn niet altijd positief geweest. Ik heb liever een deskundige die weet wat hij/zij weten moet en doet wat hij/zij doen moet. Voor al dat begrip en meeleven koop ik uiteindelijk niets.

Peggy presenteert het verhaal van Krystal als een voorbeeld van 'hoe erg'. En dat is het natuurlijk ook. Vervolgens loopt ze over van begrip, maar als Krystal in feite de situatie toch wat overgeeft aan anderen en op zijn beloop laat en verder daar ook nogal emotioneel op reageert doet ze niets om Krystal op andere gedachten te brengen.

Mijn reactie zou meer zijn zoals ik hierboven heb aangegeven. Niet zielig doen, met elkaar in gesprek gaan en de brokstukken proberen zo goed mogelijk te lijmen.

Maar in feite was er in dit geval op het gedrag van Krystal nog wel meer aan te merken. Iets wat Peggy volledig niet aan de orde stelt. Krystal heeft tegenover zijn vrouw zijn mond gehouden over die travestie. Hij hoopte dat het door het huwelijk zou overgaan, wat natuurlijk niet gebeurde. Verder dacht hij dat als zijn vrouw het zou weten van die travestie, ze nooit met hem zou trouwen.

Het lijkt me dat je dan zwaar verkeerd bezig bent. Aan de ene kant scheep je jezelf op met een vrouw waarvoor travestie niet-acceptabel is. Op die manier word je als t niet echt gelukkig, lijkt me. Aan de andere kant zit je die vrouw vreselijk op te lichten. Een ander woord is er eigenlijk niet voor. En het uiteindelijke resultaat is vermoedelijk dat die vrouw zich ook nog eens zwaar ongelukkig voelt met jou. Twee ongelukkige mensen alleen omdat een of andere 'idioot' zijn mond niet durft open te doen. Dat kun je inderdaad moeilijk een 'echte man' noemen, lijkt me.

Vervolgens komt Krystal met zijn verhaal voor de dag en nu doet hij wel heel zielig, maar ondertussen zegt hij wel: 'Ik ben die ik ben en veranderen kan ik niet. Je moet me maar accepteren zoals ik ben.' Daarmee zegt hij in feite: 'Ik verander niet. Jij moet je bezwaren maar opgeven.'

De situatie is dus dat je op een vreselijke manier wordt opgelicht door je man. En vervolgens doet die man vreselijk zielig en neemt niet eens de moeite om sorry te zeggen. Nee, integendeel. De deal is gesloten. De auto is gekocht. En dat die auto behoorlijk krakkemikkig is in haar ogen, daar moet ze maar mee leren leven. Daar kan hij als verkoper nu eenmaal ook niets aan doen. Het leven is voor een autoverkoper al moeilijk genoeg.

Maar dan die prachtige wending op het eind. Hij heeft er een vreselijke rotzooi van gemaakt. En nu moeten de raadgever, God en de klant het probleem samen maar oplossen. Waar God al niet goed voor is!

Maar Peggy Rudd ziet alleen maar die zielige autoverkoper die nu zwaar in de penarie zit. Even verder denken is er niet bij.

Zo weet Peggy nog te melden dat travestieten marcheren op de slag van een andere drummer ("March to the beat of a different drummer." p. 113). Nou, ik heb daar nooit veel van gemerkt. Die travestie of transseksualiteit is er, maar voor de rest heb ik nooit gemerkt dat t's veel afwijken. Alleen wat ik hierboven al noemde, is anders: de reactie van de samenleving.

Alsof dat allemaal nog niet genoeg is, weet ze dan te vermelden dat er in de VS 15 miljoen travestieten zouden zijn (p. 115). Dat zou neerkomen op ongeveer 10% van de mannelijke bevolking. Ik wil veel geloven, maar dat voorlopig niet. Ze geeft dit aantal zonder enige bronvermelding, hoewel ze achterin een uitgebreide literatuurlijst heeft opgenomen. Het percentage wijkt fors af van wat we voor Nederland denken te weten, namelijk een 3 tot maximaal 5 procent uitgaande van het laatste bevolkingsonderzoek van het NISSO.

Kortom, het klikt niet tussen mij en Peggy Rudd. Natuurlijk vinden we allemaal een 'deskundige' heerlijk die ons vertelt wat we graag wil horen. Maar verder komen doe je met dat soort 'deskundigen' uiteindelijk niet echt. Ik denk dat het beter is de dingen bij hun naam te noemen en te streven naar feitelijke juistheid in plaats van maximale instemming van de cliënt. Op de lange termijn hebben t's daar meer aan, denk ik.