Overzicht Travestie-notities

152 Veel meer m-v transgenders dan homo's!
Bij opnieuw nalezen van het Rutgers/Nisso bevolkingsonderzoek naar seksuele gezondheid uit 2006, blijkt uit de vermelde gegevens dat er in ons land tenminste tweemaal zo veel m-v transgenders zijn dan homo's. Namelijk respectievelijk 8,2% tegen 4,0% van de mannelijke bevolking.

151 Overleven als T
Het bestaan van een transgender gaat niet altijd over rozen. Te vaak ziet een t het niet langer zitten. Wordt het niet tijd dat transgenders weerbaarder worden? Dat er een survivalgids voor T's komt?

150 'Ordinaire, roze minirok'
Ja, ik ben man en ik draag soms een minirok. Ja, soms is dat zelfs een ... roze minirok. Een man in een roze minirok. Weten we dan niet genoeg? Als dat niet ordinair is...

149 Allemaal ziek en zielig!
Vroeger was de LKG T&T de vereniging voor travestieten en transseksuelen. Ik ben travestiet en was 'dus' lid. Nu gaat de LKG anders heten: Transgendervereniging Nederland. Behalve een nieuwe naam, heeft de vereniging ook een nieuwe site. Daar lees ik op de homepage: Transgenders zijn mensen die zich niet of niet helemaal thuis voelen in de geslachtsrol die past bij de uiterlijke geslachtskenmerken van hun geboorte. De officiële benaming luidt: genderdysforie, dat is een gevoel van onbehagen met het geslacht. (...) door de Wereld Gezondheids Organisatie (WHO) aangeduid als een aandoening in medische zin.

148 Dubbel fout!
Je bent transgender en je bent ook nog eens hoer. Twee dingen die je, in de optiek van 'normale' mensen, niet behoort te zijn. Twee redenen om je te zien en te behandelen als een afwijkend, problematisch en inferieur mens. Het boekje Transgenders en Prostitutie van Paul van Gelder heeft de ondertitel: Een Haagse Nachttocht.

147 Dubieze travestie-therapie
Mind Magazine nummer 5 van dit jaar heeft een interview met Sandra die na 10 jaar ontdekt dat haar man travestiet is. Tanja van Hengel-Schouten pleit ervoor om de travestie stap voor stap toe te laten. Ze ziet weinig problemen en ziet die travestie als een mogelijke verrijking van de relatie. Ik denk dat er veel goede redenen zijn om uiterst voorzichtig met travestie om te gaan en acht de mogelijkheid bepaald niet uitgesloten dat door haar aanpak de zaak volledig uit de hand loopt. Kortom, kijk uit met vage therapieën.

146 Geslachtsaanpassing leidt tot meer psychische problemen
Uit het onderzoek van Paul Vennix Transgenders en werk blijkt dat post-operatieve transseksuelen significant meer psychische problemen hebben dan transgenders die zich nooit hebben aangemeld voor een geslachtsaanpassing. Verder blijkt dat transseksuelen die zich wel gemeld hebben voor een geslachtsaanpassing en daar nog mee bezig zijn, qua psychische problemen niet afwijken van non-op transgenders.

145 Transgenders en werk -- deel 2
Tweede deel van de bespreking van het onderzoek Transgenders en werk van Paul Vennix.
- Oververtegenwoordiging van transseksuelen onder de respondenten.
- Non-op transgenders zien zichzelf als 'transgender', maar post-op transgenders zien zichzelf als 'vrouw'.
- Deze respondenten voelen zich belangrijk meer vrouw en minder man dan de respondenten van Travestie in Nederland en Vlaanderen.
- Non-op transgenders zijn veel vaker biseksueel dan 'normaal'.
- Post-op transgenders vallen overwegend op vrouwen.
- Duidelijke link tussen werkloosheid en transgender-gevoelens.
- Post-op transgenders willen niet uit de kast komen.
- Angst is de basis voor het streven naar passabiliteit.
- Post-op transgenders driemaal zo vaak werkloos als non-ops.
- Vennix geeft niet uitkomsten voor werkloze post-ops.
- Ontslag in de helft van de gevallen gerelateerd aan transgender-zijn.

144 Homo-acceptatie en transgenders
SCP-publicatie
- Een verband tussen homonegativiteit en depressie/zelfmoordpogingen;
- Niet sekse-conforme personen zijn depressiever;
- Sommige homo's hebben problemen met vrouwelijke mannen.

143 Discriminatie van travestieten in Latijns-Amerika
Latijns-Amerikaanse travestieten kunnen hun school-opleiding niet afmaken, kunnen geen normaal werk vinden, kunnen niet normaal woonruimte huren, hebben geen toegang tot normale medische behandelingen en worden tenslotte in hun bestaan bedreigd door geweld van jongeren en politie.

142 Transgender Info-Dag 2010
Ik ben dit jaar niet naar de Transgender Info-Dag in Rotterdam (13 maart 2010) gegaan. Uit ervaring weet ik ...

141 Onderzoek Transgenders en Werk -- deel 1
In 2005 begon Paul Vennix met de dataverzameling van Transgenders en werk. Inmiddels zijn we 2010 en is het verslag van dit onderzoek verschenen...

140 Extra sterfte onder transseksuelen
Hoogleraar Louis Gooren meldt vlak voordat hij met pensioen gaat, dat hij in een onderzoek een bijna 50% hogere kans om te overlijden vindt voor transseksuelen die een GAB (geslachts aanpassende behandeling) hebben ondergaan. Uit eerder onderzoek van hem blijkt echter gedurende de eerste 9 jaar geen verschil in levensverwachting op te treden. De verschillen treden dus pas na die periode op, maar treden dan ook zeer nadrukkelijk op. De VU ziet geen reden voor bezorgdheid.

139 Twee verschillende werelden: klassieke transgenders en showgirls
Klassieke transgenders groeien op in de binnenwereld. Showgirls in de buitenwereld. Maar is het onderscheid wel zo strikt? Wat te denken van 'halve showgirls'? Beide groepen hebben hun eigen problemen en hun eigen sterke kanten. Maar de overstap van binnenwereld naar buitenwereld op latere leeftijd blijkt tenslotte vaak meer dan men aankan.

138 Portret met hoed
Een portret dat Kristi Jungcurt tijdens de laatste T&T maakte.

137 De binnenwereld van een transgender
Het speciale eerste nummer van Transformatie in 2010 ter gelegenheid van de Transgender Infodag te Rotterdam bevat in het artikel Over euforie, dysforie en genderdysforie veel vooroordelen over showgirls. Maar tegelijkertijd geeft het ook een kijkje in de denkwereld van (klassieke) transgenders.
1. Genderdysforie is geen afwijking, maar moet wel acuut behandeld
2. Genderdysforie als uitdrukking van de persoonlijkheid
3. Discriminatie of de reactie daarop?
4. Begrip van de samenleving voor de zieken
5. Het onderzoek van Swaab: wij kunnen het niet helpen
6. Niet provoceren en uitdagen, men zou boos kunnen worden
7. Ik ben travestiet, maar durf dat niet te zeggen
8. Meer vooroordelen over drag-queens en andere showgirls
9. Transgenders zien er soms niet uit
10. Als vrouw willen passeren
11. Moeilijk hebben met zichzelf

136 Queer-theorie
Min of meer bij toeval kwam ik laatst op mijn eigen communicatie-blog terecht en vond daar dit artikeltje over queer-theorie. Omdat ik weet dat sommige transgenders daar interesse voor hebben, link ik het hier.

135 Bollman & Bollman
Een roman over een travestiet. Een man die zich vrouw voelt. Het boek 'Bollman & Bollman' is geschreven door Marga Claus en uitgegeven bij de Friesche uitgeverij Afuk. Het is geschreven in het Fries. Voor de meeste Nederlanders zal het daardoor altijd een gesloten boek blijven, tenzij het vertaald wordt in het Nederlands. Maarten 't Hart schreef er een kort stukje over kennelijk op verzoek van de uitgever.
... De pakketdienst bezorgt een pakje. Alide leest op de pakbon: 'Lakleren rokje, zwart, maat 42'. Een tijd later ziet ze dat hij zijn polsen geschoren heeft. En wat bewaart hij toch op die logeerkamer waar geen mens komen mag?

134 Houden vrouwen niet van travestieten?
Transgenders zelf geloven vaak dat vrouwen niets zien in transgenders. Als showgirl heb ik echter andere ervaringen.

133 Transgender-emancipatie: Moeten transgenders zichtbaarder worden?
* Transgender zijn
* Reacties op transgenders
* Oorzaken
* Transgender-emancipatie
* Jezelf accepteren
* Zichtbaar en uit de kast zijn
* Stand van zaken
* Uit de kast komen?
Als ik deze uitkomsten samenvat, lijkt het duidelijk dat de revolutie niet van de klassieke transgenders zal komen. Ze zitten in de kast en zijn daar relatief gelukkig of ze zijn uit de kast, maar voelen zich dan vrouw en hebben vaak weinig behoefte aan nadrukkelijk zichtbaar zijn.

132 Valt homoseksualiteit te genezen?
"Homoseksualiteit valt niet te genezen." Dit schrijft hoogleraar neurobiologie Dick Swaab in zijn column Geen keus in de bijlage Zaterdag &cetera (p. 19) van NRC Handelsblad (5/10/2008). "Niet met gebeden, met elektroshocks en ook niet met braaktherapie." Ik vind dat een sympathieke gedachte, toch twijfel ik op sommige punten aan het verhaal van Swaab.

131 Vrouwelijke hersenen?
T's geloven graag dat de verklaring voor hun 'afwijkende' gedrag gesitueerd zou zijn in hun hersenen die per ongeluk wat te vrouwelijk zouden zijn uitgevallen. Eerder opperde ik al dat mannenhersenen in een vrouwenlichaam inclusief de gewijzigde hormoonhuishouding vermoedelijk vrijwel perfect zou functioneren. Dit stukje van Ten Broeke bevestigt opnieuw die minimale verschillen.

130 Het mechanisme achter transgender-discriminatie
Het gevolg is dat 'succesvolle' transgenders voor het beeld dat de buitenwereld heeft van transgenders, geen enkele rol spelen. Vooral de transgenders die niet overtuigend overkomen bepalen daardoor voor de buitenwereld het beeld.
[...]Deze negatieve selectie zorgt ervoor dat transgenders normaal vooral geassocieerd worden met de meest extreme en de meest negatief overkomende uiterlijken. Door die associaties krijgen begrippen als 'travestiet' en 'transseksueel' een extreme en een negatieve lading. Voor normale vrouwen werkt het mechanisme precies andersom, namelijk met positieve selectie.

129 Dertig kenmerken van klassieke travestie?
Wanneer is er sprake van 'klassieke travestie' en wanneer niet? Wat moeten we precies verstaan onder 'klassieke travestie'? Welke definitie van 'klassieke travestie' moeten we hanteren? Dit zijn simpele vragen die echter niet altijd zo simpel te beantwoorden zijn. Dat lijkt misschien vreemd. Travestie is toch het dragen van kleding van de andere sekse?

128 Heerlijk, lastig uiterlijk
De bio-vrouw zegt: Het gaat er niet om, hoe je er uitziet, het gaat erom wie je bent. Ik begrijp haar en ben het met haar eens. Het transgender-uiterlijk is de verpakking. Die verpakking doet er uiteindelijk niet toe. Tegelijk realiseer ik me dat klassieke transgenders zelf dit heel anders zien. Dat vervrouwelijkte uiterlijk, die verpakking, is voor hen juist van groot belang. Het is een voorrecht, een reden om je fijn en heerlijk te voelen.
Maar dat houdt dus in, dat het uiterlijk bij klassieke transgenders in eerste instantie wel degelijk lastig is. Je moet er aan wennen. Je moet leren er doorheen te kijken. In feite klopt de stelling van onze biovrouw dus niet. Dat uiterlijk doet er dus in de praktijk wel toe.

127 Het begrip 'vrouw'
Uitspraken als: 'Ik wil vrouw worden'; 'Ik ben vrouw'; 'Ik voel me vrouw'; 'Ik leef als vrouw'; 'Ik wil zo veel mogelijk vrouw worden'; 'Ik zou liever vrouw zijn.' Deze uitspraken worden altijd zonder verdere toelichting gedaan. Men gaat er vanuit dat iedereen weet wat met 'vrouw' bedoeld wordt. Maar in werkelijkheid is dat begrip 'vrouw' helemaal niet zo simpel en eenduidig als we meestal denken.

126 Transgender-begripsverwarring
In boeken en postings van travestieten, transseksuelen, transgenderisten en mannen in rok vind ik vaak uitgebreide begrippenkaders om duidelijk te maken wat men precies is en hoe anderen dat moeten zien. Die verhandelingen introduceren vaak een veelheid van nieuwe termen, die vrijwel zonder uitzondering vaag gedefinieerd zijn, die indrukwekkend klinken, die bladzijden lang doorgaan en die de lezer achter laten met het gevoel 'een deskundige heeft me uitgelegd hoe het allemaal zit, eigenlijk is het allemaal heel normaal en de man in kwestie verdient ons begrip in plaats van onze minachting'. Vermoedelijk was dat ook het doel van de verhandeling. Het neveneffect is dat door die veelheid van termen de transgender zelf op laatst vaak ook niet meer weet, waar het allemaal om gaat.

125 Drie soorten transgenders en Lady Gaga?
De eerste keer dat ik tegenover mijn mede-transgenders over Lady Gaga begon, kreeg ik de reactie: 'Wie is dat?' Men had nog nooit van haar gehoord. Alleen een jonge showgirl, wist onmiddellijk wie ik bedoelde en die reageerde enthousiast: 'Lady Gaga was top!'
Veel mannen vonden dat uiterlijk kennelijk wel iets hebben. Ze vonden het mooi. Ze stonden er positief tegenover. Uit ander onderzoek weten we dat dit vrijwel zeker heteroseksuele of biseksuele mannen moeten zijn. Dat klopt met mijn eigen ervaringen op dat punt. Tot zover niets nieuws. Vervolgens kom ik op de transgender-soos. En na een avond lang praten en kletsen, is het voor mij onmiskenbaar. Dit uiterlijk werkt hier niet goed.

124 Twee soorten transgenders -- Deel II, Showgirls
Bij de term ´showgirls´ heeft iedereen wel een voorstelling. Het zijn meisjes die hun leven lang toegewerkt en toegeleefd hebben naar hun rol in de show. In die rol schitteren ze, zien ze er prachtig en sexy uit en voor die rol zijn ze bereid tot het uiterste te gaan. In dit geval zijn de meisjes van origine jongens en is verder alles min of meer hetzelfde.
Bailey omschrijft het verschil tussen de twee groepen transgenders --vertaald in mijn termen-- zo: klassieke transgenders maken zich zorgen over de negatieve opmerkingen die ze in de supermarkt te horen kunnen krijgen, terwijl showgirls zich afvragen of ze in de 'cocktailbar' wel genoeg zullen opvallen.

123 Twee soorten transgenders -- Deel I, Klassieke transgenders
Transgenders bestaan uit twee totaal verschillende soorten. En zo lang je dat niet begrijpt, begrijp je niets van transgenders. Dit is één van de belangrijkste stellingen uit het boek van J. Michael Bailey, 'The Man Who Would Be Queen'. Een groot deel van zijn boek wordt besteed aan het beschrijven en illustreren van dit onderscheid.

122 Voorbeelden van transgenders
De meeste transgenders zijn nooit uit de kast gekomen. Via films en tv krijg je een bepaald stereotiep beeld voorgeschoteld. Soms terecht, maar vaak ook niet. Verder zie je er soms één op straat lopen, maar vermoedelijk nog vaker, zie je ze wel, maar heb je het niet door. Dat maakt praten over transgenders lastig. Er is vaak geen concreet plaatje bij of er is een verkeerd plaatje bij. Het is ook niet zo gemakkelijk voorbeelden van transgenders te vinden, omdat de meeste transgenders nog in de kast zitten.

121 'De man die een mooie vrouw wilde zijn'
Het boek van J. Michael Bailey, ´The Man Who Would Be Queen´, is vooral onder transgenders omstreden. Speciaal transseksuelen vinden het boek soms maar kwalijk. Tegelijkertijd zijn er ook veel transseksuelen die de beschrijving die Bailey geeft, volledig denken te herkennen. Sommigen zien het boek zelfs als een ´eye-opener´.
In die meningen van lezers over het boek zie je twee totaal verschillende standpunten. In de ene visie is het hele boek eigenlijk nergens op gebaseerd en schandelijke onzin. In de andere visie is Bailey één van de belangrijkste seksuologen van deze tijd die de moeite heeft genomen een populair boek te schrijven dat je in één keer uitleest. Wie heeft er gelijk?

120 Mooie tekst, verre droom
Nederland was en is een land waar niemand zijn eigen ik hoeft te verstoppen. Maar voor de meer dan 240.000 Nederlandse transgenders is het ook een bitter verhaal. Want wat geldt als je zwart of bruin bent, als je Jood bent of niet-Jood, als je man of vrouw bent, als je homo of hetero bent, dat geldt in de praktijk niet zodra je op een of andere manier de pech hebt tussen man en vrouw in te vallen.

119 Lastig voorlichten over 'transgender'
'Woordvoerder' Anne Russchen van het Platform Sociale Acceptatie wil uitleggen wat transgenders zijn en begint dat uit te leggen wat transgenderisme is. Maar bedoelt ze daar nu transgenders mee of transgenderisten? De uitleg die ze vervolgens geeft, lijkt vooral te slaan op transseksuelen. Maar niet alleen 'woordvoerder' Anne blijkt problemen te hebben met de betekenis van transgenderisme. Toch is die verwarring eigenlijk niet nodig. Een transgender is iemand die op een of andere manier (vaak door gedrag of uiterlijk) tussen de 'echte mannen' en de 'echte vrouwen' invalt.

118 Transgender coming-out op Bevrijdingsfestival
Het is 5 mei 2009: Bevrijdingsfestival. We staan in het Stadpark van Groningen aan het begin van de Concourslaan. Achter ons speelt een band het repertoire van Normaal. De Concourslaan is vol jonge stadjers die van en naar het festival gaan. Volgens de festival-organisatie moeten het er in totaal een 50.000 geweest zijn, lees ik een dag later in het Dagblad van het Noorden.

117 Vervolging van homo's en travestieten in Irak
Een Shia geestelijke in centraal Bagdad, sjeik Sadeq al-Zair, zei dat hij veel jonge mannen zag die zich vrouwelijker kleden dan vrouwen. "Het is een fenomeen dat bevochten moet worden, maar door behandeling," zei hij.
Ondertussen worden ze wel vermoord en de Shia militia's behoren tot de vaakst genoemde verdachten.
In sommige gevallen wordt echter aangenomen dat de eigen familie de homo vermoord heeft om de familie-eer te redden. Zo zouden vier van de slachtoffers in Sadr City zijn vermoord door de eigen familie.

116 Het educatief pakket 'Gender in de blender'
Het Vlaamse educatieve pakket Gender in de Blender (online beschikbaar, hier) is niet een lesbrief, maar eerder een heel boek. Het is uitgeprint 188 bladzijden A4 dik.
Wat ik me na lezing ook afvroeg, was: 'Zijn er zo ontzettend veel woorden nodig om dit te behandelen? Is het echt zo ingewikkeld of maakt men het vooral ingewikkeld? Is er een bepaalde reden om het ingewikkelder te maken dan het in werkelijkheid is?'

115 De geboorte van Transgender Netwerk Nederland
Transgender Netwerk Nederland ziet zichzelf als een overkoepelende club die de verschillende transgender-clubjes samenbindt en vertegenwoordigt in Den Haag.
* Planproblemen
* Workshop-problemen
* Stevige homo-omarming
* Weinig travestieten
* Transproblemen
* Ontbrekende controle

114 Feminisme 3.0: Mislukte vrouwen, mislukte mannen
Ik denk dat Fay de spijker op de kop slaat. Deze moderne vrouwen zijn hoog opgeleid en kunnen zichzelf bedruipen. Ze zijn ambitieus en ze hebben vaak goed betaalde banen. Deze vrouwen bezetten belangrijke posities en willen graag toonaangevend en leidinggevend zijn. Ze willen kortom man zijn. ... Het grappige is dat de problemen van deze gemankeerde 'mannen' ontstaan doordat ze iets proberen te zijn, wat ze niet daadwerkelijk zijn.
* Het vernieuwde Opzij
* De drie feministische golven
* De moderne, feministische vrouw
* Interview met Fay Weldon
* Het probleem van de moderne vrouw

113 De Bush-fout: doordraven
Nu iets anders. Het boek Head over Heels van Virginia Erhadt bevat 29 verhalen van partners van (M-V) travestieten en transseksuelen. Als ik die verhalen lees dan valt me op dat de bron van veel problemen vaak een soort overreageren lijkt te zijn. Ik kom dat ook tegen via verhalen uit andere bronnen en ik ken het ook uit eigen ervaring.
Travestie en transseksualiteit liggen emotioneel. Dat geldt voor zowel de betrokken man als de partner. Het gevolg is dat beiden er toe neigen een verhaal te construeren. Een verhaal dat hun gelijk bewijst. Maar ook een verhaal dat snel iets overdreven wordt, dat onjuistheden gaat bevatten en ongefundeerde vooronderstellingen. Vervolgens springt men naar een actie. Er moet dit of dat gebeuren. Het kan niet anders. Er is een heilige noodzaak. Het belang van het gezin, van het land, van de samenleving staat op het spel. Hier moet worden gekozen. Hier moet worden opgetreden.

112 Jezelf durven zijn
Je bent transgender, je komt over als vrouw en je komt een leuke man tegen. Wat moet je doen? De oplossing die ik eerder voorstelde, was gewoon te zeggen wat je bent. Niet meer en niet minder. Wees eerlijk en durf jezelf te zijn.
Vanavond vond ik op de site van Evelien Snel, zelf een M-V transvrouw, de volgende passage onder de titel Skinny Dipping. Ze heeft geen 19 bladzijden ingewikkeld proza nodig of een abstract betoog. Ze introduceert het probleem en vertelt hoe ze het oploste. Geen gezeur over hoe oneerlijk de wereld is voor transen. Gewoon jezelf durven zijn. Zo kan het dus ook.

111 Foute Foekjes
Foekje Dillema werd geboren in 1926 in Burum, een dorpje bij de grens van Friesland en Groningen. Ze is de derde dochter in een gezin van acht. Bij een spelletje in de gymnastiekzaal ziet de trainer dat ze erg hard kan lopen. In 1948 loopt ze haar eerste wedstrijd die ze met voorsprong wint.
Voor Foekje kunnen we niets meer doen. Aan een plaquette heeft ze niets meer. Een treinenloze dag helpt haar niet. En ook dat boekje kan haar niet meer troosten.
Gaan we over 50 jaar ook een boekje schrijven over de foute vrouwen die nu leven en dan dood zijn? Over hoe schandelijk die behandeld werden en dat ze toch eigenlijk wel echt vrouw waren? En gaan we dan voorstellen een plaquette te plaatsen en een treinenloze dag te houden? Om tenslotte te concluderen dat dat boekje eigenlijk al een mooi monument is? En gaan we daarna allemaal weer tevreden slapen?

110 Rok voor mannen: travestie of mode?
Op de site ROKVOORMANNEN leggen de stoere mannen in rok uit waarom ze zo graag in rok lopen. Ik vind die verhalen dat het zo heerlijk is om een rok te dragen, maar vreemd. ... Kennelijk is er dus een X-factor waardoor jullie het lopen in een rok als iets heerlijks ervaren en ik niet. Jullie worden overvallen door een soort subjectieve opwinding: lopen in een rok, heerlijk! Als je dus die rok gaat aantrekken omdat je je dan zo heerlijk voelt, heb je gewoon nog last van je travestie-verleden.
Mijn pleidooi om de rok voor mannen vooral als mode-item op te vatten, viel niet echt in vruchtbare aarde voor mijn idee. Men leek vaak helemaal niet te begrijpen waar ik het over had.

109 Wel of geen travestie?
Voor mij staat een man in een jurk. Hij heeft een volle bos grijs haar die hij achterover heeft gekamd. Om zijn hals een mooi parelsnoer. Om zijn pols een armband van parels. Hij heeft een open gezicht en praat levendig en overtuigend. Hij is niet opgemaakt, draagt geen pruik en geen borsten. Hij legt me uit, dat hij vaak zo gekleed is en dat veel mensen denken dat hij travestiet is, maar dat hij dat beslist niet is.
Omdat travestie sociaal taboe is, is vrijwel iedere transgender heel gemotiveerd in het aanvoeren van argumenten waarom wat hij of zij doet, geen travestie is, maar net iets anders. En daardoor vind ik al die argumenten heel erg knap, maar uiteindelijk overtuigen ze me toch niet helemaal.

108 Geen travestie-effect bij vrouwen
Jantien de Bood fotografeerde mannenkleding op vrouwelijke modellen. Als je de foto's ziet, lijkt er geen sprake van een travestie-effect. Helaas werken de links naar de desbetreffende foto's niet meer. Eén van de desbetreffende foto's is nog op de site van Jantien te vinden.

107 Mijn man draagt mijn kleren - IV: Het travestieprobleem
Is er een travestieprobleem? De moeilijke kant van travestie is de confrontatie met de rest van de wereld. ... Hoe kom ik op dit onderwerp? Op p. 114 van haar boek My Husband Wears My Clothes geeft Peggy Rudd het aangrijpende verhaal van Krystal.
De situatie is dus dat je op een vreselijke manier wordt opgelicht door je man. En vervolgens doet die man vreselijk zielig en neemt niet eens de moeite om sorry te zeggen. Nee, integendeel. De deal is gesloten. De auto is gekocht. En dat die auto behoorlijk krakkemikkig is in haar ogen, daar moet ze maar mee leren leven. Daar kan hij als verkoper nu eenmaal ook niets aan doen. Het leven is voor een autoverkoper al moeilijk genoeg. Maar dan die prachtige wending op het eind. Hij heeft er een vreselijke rotzooi van gemaakt. En nu moeten de raadgever, God en de klant het probleem samen maar oplossen. Waar God al niet goed voor is!
Maar Peggy Rudd ziet alleen maar die zielige autoverkoper die nu zwaar in de penarie zit. Even verder denken is er niet bij.

106 Mijn man draagt mijn kleren - III: Emotionele acceptatie door de partner?
Een vrouw komt een leuke man tegen. Ze trouwen. Daarna bekent die man travestiet te zijn. De vrouw is modern en geëmancipeerd. Ze besluit dat ze haar man ook verkleed als vrouw volledig wil accepteren. Maar bij het vrijen, de man is nu gekleed als vrouw, voelt ze walging. Ze wil haar man nog steeds volledig accepteren, maar besluit dat ze op deze manier niet langer seks met hem wil.

105 Mijn man draagt mijn kleren - II: Een ongemakkelijke relatie
Het boek van Peggy J. Rudd, My Husband Wears My Clothes (Mijn man draagt mijn kleren), blijft me intrigeren. Eindelijk is er een vrouw die niet moeilijk doet over de travestie van haar man, die het hem niet eens kwalijk neemt dat hij daar pas nadat het huwelijk voltrokken is, mee op de proppen komt, die haar man bijna meer dan volledig als transgender wil accepteren en dan overtuigt het boek niet. Mij tenminste niet.

104 Mijn man draagt mijn kleren - I: Wetenschappelijk verantwoord of promotietekst?
My Husband Wears My Clothes van Peggy J. Rudd. De ondertitel van het boek is Crossdressing from the Perspective of a Wife. De man van Peggy is travestiet, dat was de aanleiding voor dit boek.
Die doctorsgraad en zo'n redelijk uitgebreide literatuurlijst suggereren dat het boek vermoedelijk ook wel wetenschappelijk verantwoord/juist zal zijn. Dat lijkt me te veel eer.
Ze vermijdt zorgvuldig de koppeling tussen seks en travestie aan de orde te stellen, maar schrijft wel: Het werd al snel duidelijk dat het verkleden van mijn echtgenoot een negatief effect had op ons liefdesspel. Er waren tijden dat mijn echtgenoot op zichzelf gericht was. Hij merkte zelfs niet op dat de lingerie die hij droeg, mij afstootte.

103 Transgenders en verandering?
Zeven punten waarop de transgender-wereld aan het veranderen is.
* Transgenders maken zich minder druk over foto's die van hen gemaakt worden.
* Steeds meer vrouw tonen interesse in het verschijnsel 'transgender'.
* Transgenders gaan zich beter presenteren, lijkt het.
* Transgenders krijgen nu voor het eerst subsidie.
* Er wordt beter samengewerkt door transgenders.
* Er komen steeds meer transgender-evenementen.

102 Transgender-presentatie en transgender-geweld
Dit verhaal is niet alleen maar een verhaal, maar is wat de 17-jarige Gwen Araujo op 3 oktober 2002 in Newark, Californië overkwam. Wat moet je doen als je als transgender een seksuele relatie aangaat met een man? Moet je waarschuwen dat je in feite man bent of mag je je mond houden? In een lijvig en zwaarwichtig artikel eindigt transvrouw Talia Mae Bettcher met de vraag: wat is er nodig om als transgender als echt over te komen?
Mijn oplossing: gewoon zeggen wat je bent, voorkomt veel problemen en je komt bovendien een stuk zelfbewuster over.

101 Transgenders en geloven
Een aantal opvattingen waar transgenders soms heilig van overtuigd zijn:
* Mannen in rok weten zeker dat ze geen travestiet zijn
* Je wordt geboren als transseksueel en het is uitgesloten dat je het wordt
* Van travestie kom je nooit weer af: eens travestiet, altijd travestiet
* Travestie heeft niets van doen met seks
Al die heilige geloven hebben te maken met sociale druk en acceptatie.

100 Kabinet en transgenders
In de recente nota ‘Gewoon homo zijn’ van minister Plasterk wordt het kabinetsbeleid op het gebied van lesbo, homo en transgender emancipatie uiteengezet.
* Volgens de nota zijn er in ons land 30 tot 100 duizend transgenders. Volgens het laatste bevolkingsonderzoek van het NISSO moeten er in Nederland in ieder geval 240.000 transgenders rondlopen en mogelijk meer.
* Over die grote groep transgenders is vrijwel niets bekend omdat onderzoek ontbreekt.
* Voor de minister zijn transgenders gewoon homo's, hoewel de meeste transgenders daar zelf totaal anders over denken.
* Veel aandacht en geld voor homo's, amper aandacht en geld voor de even grote groep transgenders.

99 Omgaan met discriminatie
Transgender Alice Verheij blogt over een kwetsende ervaring.
In mijn wereld hebben die mensen een naam. We noemen ze 'transfoob'. In de extreem vermoorden ze mensen zoals elk jaar in dit land gebeurt. In de milde vorm hebben ze een grote mond en maken [ze] de ander uit voor gek, gestoord, een freak of wat dan ook. Het is de verpersoonlijking van het kwade in de mens om mensen als ik uit te maken voor wat ze niet zijn. Het is goedkoop, stupide en discriminerend. Het is het gericht beschadigen van de ander of op zijn minst het pogen dat te doen. Kwalijk en monsterlijk. Mensonwaardig zelfs. Het toont gebrek aan fatsoen, beschaving, inlevingsvermogen, affectie, begrip en ga zo nog maar even door. Iedere trans, en ik bedoel echt iedere, krijgt hiermee te maken. Soms in verhulde vorm, soms in de kwalijke gewelddadige vorm.
Ik vraag me af, in mijn reactie op haar blog, hoe je als transgender het beste met dit soort gebeurtenissen kunt omgaan.

98 NRC Handelsblad, voorbinddildo en Hotel Akersloot
Deze zaterdag kwam NRC Handelsblad met een stuk over de Commissie Gelijke Behandeling met de ondertitel Waarom een moslim een hand mag weigeren, maar een protestant wel een homohuwelijk moet sluiten geschreven door Jaco Alberts. De lead naast dit artikel begint als volgt: 'De Commissie Gelijke Behandeling is omstreden.'
Je zou dus denken dat Jaco Alberts allerhande voorbeelden aanhaalt van omstreden commissie-uitspraken inzake moslims. Om aan te tonen dat de Commissie Gelijke Behandeling omstreden uitspraken doet, begint hij echter met een uitspraak van de Commissie inzake travestie. Ook dat valt misschien nog te billijken, maar in dit geval doet hij dat door de veroordeelde uitgebreid en met een voor mijn idee nogal dubieus verhaal aan het woord te laten op zo'n manier dat alle mogelijke vooroordelen ten opzichte van travestieten weer eens bevestigd worden.

97 Wat is een mooie man volgens Nederlandse vrouwen?
Wie denkt dat Nederlandse vrouwen op echte macho's vallen, vergist zich. Een beetje fout mag de ideale man van sommigen wel zijn, maar op 'echte macho's' en 'haantjes' knappen ze massaal af.

96 Man in minirok: klassieke travestie of mode?
Transgenders vinden een man die gewoon een minirok draagt voor het leuk of mooi, maar vreemd, blijkt. Waarom eigenlijk?
1. Geen vrouw, maar man
2. Niet stoer, maar vrouwelijk
3. De ontbrekende drang

95 Het Stormfront en 'stinkende' transgenders
Judy4Fun maakt van haar travestie geen probleem, probeert er van te genieten en ziet er ook nog eens fantastisch uit. De forumleden van het Stormfront reageren op haar met:
* Persoonlijk heb ik geen idee hoe ik je moet noemen..... Hij Zij Het......
* Laat dat wezen maar lid worden van de darkroom bezoeker Woutertje Bos en zijn Partij van de Afbraak. Werkelijk zum kotzennnnnnnnnnnnnnnn
* Is dit nou een ziekte... Of gewoon een afwijking...
* Dan ben je volgens mij ook de enige, die DAT als broer wil hebben

94 Aangeboren transseksualiteit volgens Swaab
... Swaab weet het allemaal heel zeker. Er is geen twijfel mogelijk. De waarnemingen zijn duidelijk. Transseksualiteit en trouwens ook homoseksualiteit zijn aangeboren. Maar ik wil toch graag even onder dat bed kijken en dan blijkt het allemaal op zijn minst een stuk minder duidelijk te zijn.

93 Travestie, taboe, discriminatie en vrouwen
Artikel geschreven voor Transformatie. In 25 jaar is er wel iets veranderd, maar veel minder dan we toen hoopten. In Nederland moeten tenminste een 240 duizend mannen aan travestie doen, blijkt uit bevolkingsonderzoek. Maar de meeste van die travestieten laten zich niet zien en horen. Ik zou graag tegen iedere travestiet roepen: kom tevoorschijn, maar ik durf dat niet. Op travestie bij mannen ligt nog steeds een groot maatschappelijk taboe.

92 Mijn man Betty: 2. Help! Mijn man is travestiet.
Het was allemaal erg duidelijk, maar niet voor Helen Boyd. Tenslotte kan ze er niet langer om heen. Haar knappe man is travestiet en zou vermoedelijk het liefste als vrouw door het leven willen gaan. Eerst vindt ze het leuk en spannend. Dan wordt het minder leuk en zelfs angstaanjagend. Waarom is het leven met een travestiet zo moeilijk? Of doet Boyd misschien iets verkeerd?

91 Mijn man Betty: 1. Drie soorten travestie?
Helen Boyd schrijft een boek over haar leven met haar knappe man, die al snel travestiet blijkt te zijn. De scene die ze beschrijft om duidelijk te maken, hoe totaal anders we reageren op een man in vrouwenkleren dan op een vrouw in mannenkleren is wat onvolledig. Wanneer een man vrouwenkleren draagt, blijkt dat op drie verschillende manieren te kunnen. Drie soorten travestie?

90 Depressie en typerend taalgebruik.
Wat is een depressie? Psychiaters zien het als het resultaat van een ziek brein. Psychologen zien het als het resultaat van depressief denken. Typerend voor die manier van denken is ook een bepaalde manier van formuleren. Zo omschrijft de cabaretier Mike Boddé een depressie als een eindeloze achtbaan door de hel.

89 Arm afzagen of omconditioneren?
Maarten 't Hart vindt dat iedereen het recht heeft door plastische chirurgie zijn of haar uiterlijk te verfraaien. Toch hoop je bij zo iets ingrijpends als sekse-operaties dat men er goed over heeft nagedacht. En juist op dat punt is er reden voor twijfel. Kunnen mensen bij ingrijpende beslissingen wel rationeel denken? T's zien een vrouwelijker lichaam als iets positiefs. Een charmante t kunnen we nog wel waarderen. Maar wat wanneer een gezond iemand zeker weet een arm of een been te willen missen om eindelijk het geluk te vinden?

88 De luie travestiet en de vermoeide showgirl
De luie travestiet (The Lazy Crossdresser) van Charles Anders is niet een dik boek: 148 bladzijden tekst plus 8 bladzijden Introduction. Daarachter nog 28 bladzijden 'National Resources'. Adressen waar travestieten in de VS terecht kunnen voor van alles en nog wat. Voor de Nederlandse t dus meestal niet echt interessant. Op die 148 bladzijden met 8 inleiding, samen dus 156, staat meestal ook nog niet zo veel.

87 Transgenders en het relatieprobleem.
T's die als vrouw durven uitgaan, moeten een relatie vinden. Zonder vaste relatie heeft het leven op de lange duur weinig fleur. Het belang van een relatie. Hoe kun je je als t het beste presenteren bij een date? Soms loont het om in het uiterlijk het vrouwelijke te benadrukken. Hoe kun je zorgen dat de relatie standhoudt?

86 Depressie-update: Antidepressiva helpen amper!
Op basis van gepubliceerd onderzoek zou 60% van de mensen een duidelijke verbetering rapporteren wanneer ze een antidepressivum gebruiken. Afgezet tegen de 40% die een duidelijke verbetering rapporteert is dat een winst van 20% waarvoor 100% een pil moet slikken. Deze 20% winst blijkt echter voor het grootste deel het resultaat van selectief publiceren. Onderzoeken met positieve uitkomsten zijn wel gepubliceerd, onderzoeken waarin geen verschillen werden gevonden niet.

85 Nieuws over depressies
Een Telegraaf on-line onderzoekje naar hoe de lezers denken over depressies. Een samenvatting van een artikel van o.a. Susan Nolen-Hoeksema waaruit blijkt dat depressieve meisjes zowel voor, tijdens en na de depressie lijden aan meer depressieve gedachten/symptomen.

84 Problemen met gender-identiteit
LeVay & Valente schrijven in hun handboek dat iedereen een subjectief gevoel heeft van zijn gender: de gender-identiteit. De enige basis voor die bewering blijkt echter het verbale gedrag van transseksuelen te zijn, die zeggen zich man of vrouw te voelen terwijl ze niet het overeenkomstige lichaam hebben. Hebben we een zintuig om onze sekse te voelen of te weten? Subjectieve gender-identiteit speelt in het normale sociale leven geen rol van betekenis. Biologisch gezien is er weinig noodzaak voor. Toch blijken mannen en vrouwen psychisch duidelijk en aantoonbaar van elkaar te verschillen. Transen blijken echter in dit opzicht nog steeds mannen. Is het niet meer voor de hand liggend om het zich vrouw voelen, te verklaren als rationalisering?

83 Lacey Leigh: Out & About -- The Emancipated Crossdresser
Het boek van Lacey Leigh bevat rake stellingen maar soms ook onjuistheden of op zijn minst zaken die discutabel zijn. Het is vooral hoe travestieten travestie graag zien. Problemen bestaan niet of komen niet aan bod.

82 Problemen van al te perfecte travestie
Perfect overkomen als vrouw is voor veel transgenders het grote ideaal dat nooit bereikt zal worden. Daardoor realiseren ze zich niet goed de nadelen en beperkingen van dit ideaal.

81 Mannenrol en vrouwenrol
Roy Baumeister wijst erop dat in genetisch onderzoek gevonden wordt dat twee keer zo veel vrouwen zich hebben voortgeplant dan mannen. Mannen hadden dus te maken met een veel grotere selectiedruk dan vrouwen: het was alles of niets. Bij transgenders lijk je dezelfde tweedeling terug te vinden. Travestieten zien vooral het opwindende uiterlijk van vrouwen. Transseksuelen zien meer de vrouwenrol. Maar of de theorie echt helemaal klopt...?

80 Transgender-emancipatie
Lacey Leigh maakt in Out & About een aantal opmerkingen over t-emancipatie. Als t's er echt iets aan willen doen, moeten ze zich laten zien en verder moet het wel duidelijk worden dat het om een man gaat.

79 Gender en transgender als verklaring voor travestie
Lacey Leigh voert in haar boek Out & About gender op als verklaring voor travestie. Travestieten en andere transgenders zouden een gender hebben (een soort geslacht in het hoofd) die afwijkt van hun biologische sekse. 'Ik ben transgender' als verklaring voor het lopen in vrouwenkleren. Gender klinkt logisch, maar het vormt een pseudo-verklaring waarmee je uiteindelijk jezelf voor de gek houdt.

78 De waarde van antwoorden volgens Frans de Waal
Veel onderzoek naar travestie en transseksualiteit gaat uit van wat de betrokkenen zeggen. Frans de Waal, de grote kenner van mensapen, zet daar een duidelijk vraagteken bij.

77 Factoren die bepalen hoe een t wordt gezien.
Hoe moet je er uitzien om veilig over straat te kunnen lopen? Een update naar aanleiding van een interview met de mensapenkenner Frans de Waal.

76 Geen echte man?
Wat zijn de kenmerken van een echte man? Drie biologische eisen aan 'echte mannen'. Zorgende mannen blijken beter te scoren. Ons traditionele idee van mannelijkheid berust op drijfzand.

75 Crash course 'VROUW WORDEN': 19 tips
Negentien tips voor biologische mannen om met de nodige moeite en aanleg als vrouw over te komen.

74 Waarom een crash course 'VROUW WORDEN'?
Travestieten en transen dromen ervan als vrouw over te komen. Artsen zien het als een medische uitdaging. Maar hoe het precies moet in de praktijk, is vaak onduidelijk en een groot probleem.

73 Werken aan je uiterlijk: Moet je echt overkomen als vrouw?
Travestieten en transen gaan er vaak vanuit dat ze beslist niet als man herkend mogen worden. Door mijn eigen ervaringen te analyseren aangevuld met de ervaringen van anderen blijkt echter dat mensen zich meestal helemaal niet zo druk over maken over de precieze sekse. Het uiterlijk vinden ze veel belangrijker. Het idee dat de sekse belangrijk is, is vooral een idee dat t's zelf hebben.

72 Tien tips voor het omgaan met straatgeweld
In Amsterdam volgen mensen een vechtcursus om zich te beschermen tegen straatgeweld. De verkeerde reactie, denk ik. Op die manier vergroten we eerder het straatgeweld. Tien eenvoudige tips om veel problemen te voorkomen.

71 Waarom zien we zo weinig travestieten?
Nederland telt 400 duizend travestieten. Waarom zien we die zo weinig? Travestieten groeien op in een verborgen wereld: thuis met de gordijnen dicht. De overstap naar de publieke wereld wordt bijna nooit gemaakt en als die overstap gemaakt wordt, is het vaak een moeizaam proces. De verborgen wereld is geen goede voorbereiding op de publieke wereld.

70 Travestie in de relatie: zeven tips
Travestie werkt binnen relaties vaak als splijtzwam: soms snel, soms langzaam, maar vaak vernietigend voor de relatie. Is dat nodig? Er zijn ook relaties die ondanks die travestie toch standhouden en zich soms zelfs verdiepen. Wat moet je doen als je ontdekt dat je man travestiet is? Zeven tips om op een verstandige manier met travestie in de relatie om te gaan.

69 Brief aan een trans
Emmy schrijft dat ze vrouw is, geboren in een mannenlichaam. Ik wil graag weten waarom ze dat denkt en hoe ze daar zo zeker van kan zijn. Wat bedoelt ze precies met 'vrouw' vraag ik me af. Het probleem is niet wat je bent, maar hoe je overkomt. Wat Emmy ook denkt en doet, ze zal toch met haar mannenlichaam door het leven moeten. Je kunt borsten kweken en je penis laten weghalen, maar voor hoe je overkomt maakt dat allemaal akelig weinig uit. Helaas, Emmy.

68 Man in minirok (MIM)
Ik ga als man in minirok naar een bijeenkomst van de LKG T&T Groningen. Op straat lijken ze het wel leuk te vinden, maar bij de Groningse t's heb ik toch even iets uit te leggen. Is dit nog wel travestie? Gelukkig blijken er meer mannen in rok te zijn. Waarom draag ik eigenlijk een minirok? Eindelijk iets dat een vrouw lekker niet kan op die foute manier.

67 Effect van afwijkende kleding: de burka
Hoe reageren Nederlanders op 2 vrouwen in burka?

66 Feministische verwarring: Heleen Mees
Heleen Mees vindt dat vrouwen de carrière voorop moeten stellen en zich niet moeten beperken tot deeltijd-banen. In mijn opvatting stel je dan de verkeerde prioriteiten.

65 Hoge Raad: altijd kiezen tussen m of v
De Hoge Raad spreekt uit dat de geslachtsaanduiding in de geboorteakte in bepaalde omstandigheden wel gewijzigd mag worden, maar dat er alleen een keuze tussen M/V mogelijk is. Zij motiveert dat met een beroep op het algemeen belang. Is die vermelding M/V op de lange duur wel houdbaar? Er lijken goede argumenten te zijn, om te denken van niet.

64 Gegevens over zelfmoord
Ieder jaar overwegen 400 duizend mensen in Nederland zelfmoord en doen 94000 een poging. Per jaar slagen er 'slechts' 1572 mensen, althans volgens de CBS statistieken.

63 Duidelijk verband tussen burn-out en neuroticisme
Saar Langelaan e.a. vinden bij een vergelijking van een burn-out groep met een controlegroep dat alleen neuroticisme van duidelijk en groot belang is.

62 Testosteron en subjectieve sekse
De Erasmus Universiteit weet te stellen: "De aan- of afwezigheid van (de werking van) testosteron, in de foetus en ook later in de ontwikkeling, is in belangrijke mate bepalend of iemand zich man of vrouw voelt." Het beschikbare onderzoek laat echter geen verband zien tussen deze 2 zaken, liet ik in mijn voorgaande notitie zien. Is dat niet vreemd?

61 Niet depri...
Een kaart van de PostSecret website. De vrouw op de kaart wordt steeds ouder en daarmee haar lichaam. Maar in plaats van depri...

60 De behandeling van depressies
Is depressie een ziekte? Dat is heel erg de vraag. In ieder geval blijkt cognitieve gedragstherapie voorlopig de beste aanpak. Verder blijkt lichamelijke oefening/bewegen bijna net zo goed te werken.

59 Depressiepil en zelfmoord
Krantenberichten waarschuwen voor mogelijk negatieve effecten van sommige depressiepillen. Een zoektocht op Internet levert wel op dat depressiepillen (enig) effect sorteren, maar het blijft onduidelijk hoeveel. Wel zijn er veel bijwerkingen bekend.

58 Transgender en prostitutie III: sleutelprikkel en betekenisverschuiving
Welke conclusies kunnen we uit het onderzoek Klanten van Transgenders van Paul Vennix trekken? 1. In het seksuele contact is het plaatje heel bepalend. 2. Door de seksuele satisfactie treedt een leereffect op waardoor het plaatje een andere betekenis krijgt.

57 Transgender en prostitutie II : uiterlijk en seks
Transgender-prostituees zien er vrouwelijker en beter uit, zijn opwindender, zijn gemotiveerder en je kunt er beter seks mee hebben aldus de ondervraagde klanten. Meer dan de helft van de klanten had niet door met een transgender van doen te hebben. De mannen blijken vooral af te gaan op het uiterlijk. Zodra ze een mooie 'vrouw' zien, maakt het hun niet meer uit dat het eigenlijk een biologische man is.

56 Transgenders en prostitutie I: geen homoklanten
Transgenders die in de prostitutie werken, doen dat bijna altijd noodgedwongen. Het grootste deel voelt zich vooral vrouw, een kleiner deel beschouwt zichzelf als man. De klanten zijn altijd hetero- en biseksueel. Homoseksuele mannen kwamen onder de klanten niet voor.

55 Met je 75-ste naakt in Playboy, maar niet depressief
Mamie van Doren poseerde op haar 75ste nog naakt voor de Amerikaanse Playboy. Maar de reden om hier aandacht aan haar te besteden, is haar levensinstelling. Het leven beschouwt ze als een 'geschenk' terwijl ze ondertussen op haar racefiets over het strand vliegt. Kortom: het verschil met Maarten Biesheuvel uit de onderstaande notitie is groot.

54 "Vanaf 1966 ben ik depressief..."
Maarten Biesheuvel reageert op het krijgen van de prijs met: "Ik ben hier zo blij mee. Dit is mooi, zeker voor iemand die al zijn hele leven depressief is." Zeker, hij is blij. Maar laat er geen misverstand over bestaan: hij is al zijn hele leven depressief.

53 Transseksualiteit volgens Louis Gooren
Transseksuelen voelen zich vrouw. Onduidelijk is dan, strikt rationeel gezien, waarom het lichaam aangepast moet worden. Gooren lost dat probleem in de hier geciteerde passage op door het begrip genderidentiteit aan de genderrol te koppelen. Een trans heeft een bepaalde genderidentiteit (het geslacht dat hij/zij voelt te zijn) en wil ook de overeenkomstige maatschappelijke rol spelen.
De Internet-verhalen dat storingen in de hormoonhuishouding in de baarmoeder altijd verantwoordelijk zouden zijn voor het ontstaan van transseksualiteit, vindt ze niet plausibel. '...these conditions provide compelling evidence that female gender identity can develop in a person with normal prenatal and postnatal androgen exposure...'

52 Depressie: hoe de neurobioloog het ziet
De huidige pillen tegen depressie zijn niet-toereikend voor veel mensen en de vooruitgang in het begrijpen van de neurobiologie van depressie is langzaam. Ondanks dat gebrek aan succes is er echter sprake van een gigantische markt. Per jaar wordt met anti-depressie-pillen een omzet van meer dan 10 miljard dollar gerealiseerd. Uiteindelijk herstelt maar een 50% van alle patienten volledig. Maar met niets doen bereik je vaak ook al een 33% die volledig herstelt. De uiteindelijke winst is dus minimaal.

51 Joan Roughgarden: Evolution's Rainbow
Roughgarden is hoogleraar aan Stanford en transvrouw. Haar boek Evolutions's Rainbow laat zich niet goed samenvatten. Het laat zien dat de natuur op het gebied van sekse en gender uiterst gevarieerd is. Roughgarden constateert dat het percentage homo's en t's veel te hoog ligt om genetisch verklaarbaar te zijn. Ze vindt dit vreemd en begrijpt dit niet goed. Het hoge percentage is echter eenvoudig verklaarbaar als je uitgaat van een leermodel als verklaring hiervoor.

50 Lachen is gezond, dips niet
Mensen die opgewekt zijn en vol energie en levenslust zitten, blijken veel minder snel verkouden te worden.

49 Is travestie behandelbaar? -- Gestopte travestieten
Op basis van gedragsanalyse is stoppen met seksuele travestie mogelijk door de koppeling travestie--seks systematisch achterwege te laten. Dit lijkt ook te werken (N=1). Iemand meldt me dat hij wel begonnen is met travestie, maar vervolgens gestopt is en nooit opnieuw begonnen is. Op basis van deze melding vind ik een Panarama vragenlijst-onderzoek waarin ook al melding gemaakt te worden van gestopte travestieten. Van de 4 mannen die opgaven aan travestie gedaan te hebben, blijken er 3 gestopt te zijn.

48 Hoeveel dips?
Meer dan 1/5 van de Nederlanders blijkt zich gedurende de 4 weken voorafgaande aan het onderzoek soms teneergeslagen en depressief hebben gevoeld. Bijn1 1/5 (18%) blijkt zich voor een psychisch of emotioneel probleem tot een professionele hulpverlener (arts, psycholoog, psychiater, etc.) gewend te hebben. De meest populaire therapie is een pil.

47 Is travestie behandelbaar? -- De wonderpil
Travestie is geen ziekte, maar gedrag. Dat gedrag lijkt in eerste instantie vaak niet zo veel problemen te geven en wordt door de betrokkene sterk positief beoordeeld. Op langere termijn heeft de travestie soms vervelende of zelfs ernstige gevolgen. Is het mogelijk om te stoppen met travestie? Bestaat er een wonderpil?
De forumdiscussie uit de voorgaande notitie wordt samengevat en besproken.
Omdat travestie gedrag is dat de normale gedragswetten volgt, is het mogelijk de beruchte travestiedwang kwijt te raken. Dit treedt op door de koppeling travestie--seks systematisch te vermijden. Het is niet nodig en zelfs niet raadzaam hiervoor te stoppen met de travestie. Ook is het niet nodig te stoppen met seks. Alleen de koppeling van die twee moet systematisch achterwege blijven. Hierna wordt ingegaan op de mogelijke problemen en gevaren die stoppen kan opleveren. Aangeraden wordt deze ingrijpende methode niet lichtzinnig toe te passen.

46 Is travestie behandelbaar? -- Discussie
De weergave van een discussie op een travestie-forum om te laten zien hoe travestieten zelf reageren op de vraag of travestie 'behandelbaar' is.

45 Dipbestrijding: concentreer je op iets positiefs
Depressies wortelen niet in je verleden of in je situatie, maar zitten in je hoofd. Han Nefkens heeft al 19 jaar HIV, maar ondanks alle problemen en ellende die dat met zich mee brengt, geniet hij meer dan ooit tevoren van zijn leven dat ieder moment voorbij kan zijn.

44 Tweede Nederlandse "Transgender Herdenking''
Geweld tegen t's is helaas een bekend verschijnsel. Eenmaal per jaar worden wereldwijd de t's herdacht die door geweld of discriminatie om het leven kwamen.

43 Depressie: de vergeten grote drie
Sommige mensen hebben door hun genen aanleg om depri te worden. Een tweede factor is de situatie. Bepaalde situaties als geen werk, weinig contacten, geen relatie bevorderen het ontstaan van depressies. De derde factor is vermoedelijk het belangrijkst en wordt het meest vergeten: hoe wordt er door de sociale omgeving en de persoon zelf op de depri-gevoelens gereageerd. Aandacht en liefde werken dan juist verkeerd uit.

42 Mensenrechten en vooroordelen
De Spits zegt op te willen komen voor mensenrechten, maar weet op indringende wijze en in kort bestek alle mogelijke vooroordelen tegenover travestieten uit de kast te halen en te bevestigen.

41 Depressies: dichten, schrijven en bloggen
Schrijven blijkt te helpen tegen depressies. Maar dichten blijkt juist verkeerd uit te werken. Verder hebben schrijvers meer last van depressies dan niet-schrijvers. De verklaring is dat je moet proberen zakelijk over je eigen problemen te schrijven. Dat maakt dat je meer grip op die problemen krijgt en ze beter kunt relativeren. Verder helpen sociale contacten tegen depressies. Wat niet helpt is al te zeer op de eigen persoon gericht te zijn. Dat maakt de problemen groter.

40 Help, ik zit in een dipje!
Wat is een depressie eigenlijk? Een depressie is een verzameling negatieve gedachten met de bijbehorende emoties die het 'slachtoffer' zelf ontwikkelt.

39 Wat depressie in ieder geval niet is!
Een depressie wordt niet veroorzaakt door een tekort aan serotonine in de hersenen. Dit is een marketingssprookje. Aldus Dr. W. van den Burg, docent Neuropsychologie in een ingezonden brief.

38 Omgaan met sociale uitsluiting II
T's hebben de neiging sociale uitsluiting te ontkennen. Travestie is een positief iets zonder problemen. Het zou beter zijn om het probleem te erkennen.

37 Omgaan met sociale uitsluiting
Travestie is door de sociale effecten blijkens onderzoek soms levensgevaarlijk. Uit onderzoek blijkt sociale uitsluiting nu verwerkt te worden als lichamelijke pijn. Een remedie is er zo min mogelijk aandacht aan te besteden en andere leuke en opwindende dingen te gaan doen.

36 Seksualiteit construeren?
Wat heeft het te betekenen als iemand zegt dat hij homo is? Niet altijd wat je zou denken. Het meest interessante vind ik echter de volgende passage: '... ik behoor tot die stroming die gelooft dat een mens zijn seksualiteit construeert.' In de 'oude' opvatting was je homo of je was het niet. In de 'nieuwe' opvatting word je homo of je wordt het niet. Dat lijkt erg aan te sluiten bij veel van de voorgaande notities waarvan de strekking was dat travestie zich ontwikkelt.

35 Wat de Encarta/Winkler Prins zegt
Het knappe van de Encarta is dat men travestie heel kort behandelt. Het storende is dat men in kort bestek een aantal slordigheden, missers etc. weet te proppen. Kennelijk is het vooral een encyclopedie voor het video-tijdperk. Als het maar kort is!

34 Andere sekserollen? De nieuwe ideale man is zorgzaam en trouw!
Die oorlog bestaat alleen in het hoofd van de ouderwetse macho-man. Hij heeft geleerd dat hij vooral een echte man moet zijn, een echte kerel en dat dat betekent, dat hij stoer en sterk moet zijn en achter de vrouwtjes aan moet zitten, etc. Maar inmiddels zijn de tijden veranderd en moet hij vooral kindgericht, zorgzaam, lief en trouw zijn. Precies die eigenschappen die we vroeger vooral graag in vrouwen zagen. Reduceert dat mannen tot onmondige schertsfiguren, alleen geschikt om de kinderwagen te duwen?

33 Verschillende opvattingen van de vrouwenrol
[...] Wat houdt die vrouwenrol precies in? Anders dan in een schouwburg of bij in publiek uitgaan, is de doorsnee travestiet meestal zelf niet alleen de speler, maar ook het publiek. Als publiek bepaalt hij uiteindelijk zelf wat hij mooi vindt, opwindend vindt, interessant vindt. Verder ligt die vrouwenrol niet duidelijk vast. Er is geen tekst. De speler zelf moet het verhaal verzinnen en de rol tot uitdrukking brengen. De invulling van die vrouwenrol kan daardoor heel sterk verschillen. Toch valt er wel iets over te zeggen...

32 Hoe ernstig is travestie?
Travestieten zijn meestal van mening dat ze met hun hobby geen mens kwaad doen. Ogenschijnlijk is dat ook zo. De reacties van de sociale omgeving kunnen echter wel kwaad doen. Hierdoor lopen travestieten en ook hun partners en mogelijk hun kinderen mogelijk wel schade op. 'Hoe ernstig is travestie?', kan men zich in dit verband afvragen.

31 Travestie en transseksualiteit - I
Deze 'meer trans' groep wijkt op een aantal punten duidelijk af van de groep 'pure travestieten' in de redenen die men belangrijk vindt voor het verkleden. De onderstaande tabel laat zien:
1. Men voelt zich veel meer vrouw en vindt de vrouwenrol veel meer voldoening geven (GT stijgt van 53% naar 85%);
2. Men voelt zich zeer gebrekkig man(De GMI neemt toe van 18 naar 63%);
3. Het verkleed zijn vindt men iets prettiger en anders als pure travestieten (IW+AZ stijgt van 60 naar 68%);
4. Men vindt seksuele opwinding veel minder belangrijk (SO gaat van 65 naar 35%);
5. Men vindt sociale contacten als vrouw belangrijker (SCV gaat van 28% naar 45%).

30 Een opwindend begin, maar soms groeit de 'vrouw' in de man door
Het beeld dat hieruit ontstaat, is als volgt. Travestie begint met seksuele opwinding. Daarna ontdekt en ervaart de man travestie al snel als een manier om zich prettig en anders te voelen. Door de travestie leert hij zichzelf een fascinatie voor de vrouwenrol en leert hij zichzelf meer als vrouw te zien.
Bij sommige mannen gaat vanaf dit punt het proces verder. Zij vragen zich af of ze transseksueel zijn. Bij hen daalt de seksuele opwinding geleidelijk en wordt de fascinatie met de vrouwenrol alles overheersend. Ook ontwikkelen zij problemen met hun mannelijke identiteit of hadden die al.

29 De functie van travestie: de functie-shift
Op een gegeven moment (dat soms nooit komt) besluit de jongen die ondertussen vermoedelijk man is geworden, naar buiten te gaan. Eerst doet hij dat stiekum en aarzelend en bang. Nog weer een hele tijd later, doet hij dat openlijk en zelfbewust. Ondertussen is er een belangrijk probleem ontstaan, dat de man in kwestie zich eerst niet realiseert. De situatie nu is een totaal andere dan de situatie voorheen.

28 Opnieuw de waarom-vraag
Tenminste de helft van de door Vennix ondervraagde travestieten staat niet afwijzend tegenover vrij ver gaande lichamelijke ingrepen als baard-epilatie en borstvorming, hebben we in de vorige notitie gezien. Waarom staan zo veel respondenten hier positief tegenover?

27 Fascinatie met de vrouwenrol en een vrouwelijk uiterlijk
Ruim de helft van de respondenten (54%) was liever als meisje geboren en bijna de helft (45%) zou, als het mogelijk was, ervoor kiezen als vrouw te leven.' De vrouwenrol trekt dus. Men is gefascineerd door vrouwen en de rol die vrouwen spelen. En men denkt dat het leven wanneer men vrouw geweest was, veel zonniger geweest zou zijn.

26 Vreemde punten en het leermodel
Er is nog iets merkwaardigs in de uitkomsten die we tot nu toe besproken hebben. We zijn gewend te denken in termen van 'travestiet'. Waarom verkleden bepaalde mannen zich in vrouwenkleding? We zijn geneigd de oorzaak voor die travestie in de man zelf te zoeken. Immers lang niet iedere man doet dit. Er moet dus een specifieke reden zijn, waarom die ene, afwijkende man het wel doet.

25 Sociale contacten en uitgaan
Slechts 18% van de respondenten vond de items van de schaal Sociale Contacten als Vrouw (iets) meer dan 'enigszins van belang'. Dat is akelig weinig. [...] Hoe je het dus ook draait of keert: travestieten laten zich niet of weinig zien. [...] Vrouwen tutten zich immers vooral op voordat ze in de openbaarheid treden. Thuis gaan de gemakkelijke kleren aan en wordt de make-up verwijderd. Niet omgekeerd. Bij travestieten is het vaak precies andersom.

24 Het leermodel
Als het leermodel als verklaring voor travestie correct zou zijn, zou men verwachten dat er een soort ontwikkeling zou zijn. Een man zou de travestie en Factor II moeten leren en dat vergt misschien niet zo lang, maar toch enige tijd. In die periode zou hij een bepaalde ontwikkeling doormaken.

23 Wat maakt travestie zo verslavend?
In een van de notities hiervoor hebben we gezien dat mannen die aan travestie doen, bijna altijd meer aan travestie willen doen dan ze feitelijk doen. Travestie smaakt naar meer! Waarom smaakt travestie naar meer? Wat maakt travestie zo verslavend, belonend, bekrachtigend?

22 Factor II blijkt belangrijk, factor I niet
De 42 redenen om aan travestie te doen, bleken teruggebracht te kunnen worden tot twee verschillende groepen (factoren). Factor I blijkt Seksuele Opwinding te meten. Factor II kunnen we omschreven als Prettig Anders als Vrouw. Deze twee factoren bleken vreemd genoeg -- in tegenstelling met wat men zou verwachten -- niet gecorreleerd.
Hoe belangrijk zijn deze twee groepen beweegredenen? Het blijkt dat factor II correleert (.38) met de schaal Obsessieve Preoccupatie met Travestie terwijl factor I dat amper doet (.10). Factor II blijkt dus een voorspeller van obsessieve preoccupatie met travestie en Factor I, merkwaardig genoeg, niet.

21 Verschillende groepen
Wat de scores van deze groepen vooral laten zien, is dat er verschillende groepen travestieten zijn en dat die groepen ook inderdaad belangrijk verschillend scoren op Factor I en II.

20 Valt de koppeling met sex te doorbreken?
Er is een eenvoudiger en effectievere manier om de koppeling te doorbreken. Koppel de bekrachtiging aan iets anders, aan een andere controle-stimulus. Wanneer men vrouwenkleren draagt, masturbeert men niet. Op andere momenten is er geen probleem. Zo simpel is het gedragsanalytisch bekeken. [...] De vraag was: valt die koppeling met sex te doorbreken? Het antwoord is: ja, zelfs vrij simpel. Alleen niet op de manier die Vennix voorstelt.

19 Travestie smaakt altijd naar meer
Bijna 60% van de door Vennix ondervraagde travestieten zou graag de helft van de tijd of meer in travestie zijn. In werkelijkheid wordt dat door slechts 13% gerealiseerd. Er is dus een grote discrepantie tussen hoeveel men daadwerkelijk in travestie is en hoeveel men in travestie wil zijn.
Hoeveel men in travestie wil zijn, blijkt sterk samen te hangen met hoeveel men in travestie is. Hoe meer men in travestie is, hoe meer men in travestie wil zijn. Verder heeft hoeveel men in travestie is, niets te maken met het ervaren van een 'een onweerstaanbare drang'. Wanneer men dus zijn travestie wil beperken, moet men daar zo weinig mogelijk aan toegeven.

18 Geleidelijk minder seksuele opwinding?
Kennelijk zijn er geen significante verschillen tussen beginners en meer ervaren travestieten qua belang dat men aan de redenen voor travestie toekent. De respondenten denken dat het vroeger allemaal een klein beetje anders was, maar voor die veronderstelling is weinig grond.

17 Drang, gevoelens en sex
Op p. 75 geeft Vennix een overzicht van de redenen die travestieten aanvoeren voor hun travestie op itemniveau.
1. vrouwenkleding voelt fijner aan - 81%
2. een onweerstaanbare drang - 80%
3. het niet kunnen laten - 75%
4. zich op allerlei manieren prettiger voelen (IW) - 75%
5. zich anders voelen en gedragen (AZ) - 72%
6. als uitlaatklep voor gevoelens (IW) - 71%
7. zich meer op zijn gemak voelen (IW) - 69%
8. opgekikkerd worden (IW) - 68%
9. het fijn vinden in een spiegel naar mooie vrouw te kijken - 64%
10. zich een ander mens voelen (AZ) - 63%
11. ruimte geven aan een 'andere ik' (AZ) - 62%
12. seksuele aantrekkingskracht van die kleding (SO) - 61%
13. uitdrukking geven aan eigen vrouwelijke kant (GT) - 60%
14. vermindering van innerlijke spanning (IW) - 59%
15. het erotische gevoel (SO) - 57%
16. seksuele opwinding (SO) - 54%
17. de vrouwenrol geeft meer voldoening (GT) - 54%
18. als erotische fantasie (SO) - 53%
19. stimulatie seksuele fantasie (SO) - 52%
20. versterking vrouwelijke persoonlijkheid (GT) - 52%
21. beter in staat zich te voelen zoals men is (GT) - 50%

16 De betekenis van travestie
Kleding heeft meestal de functie van identiteitsbevestiging, stelt Vennix (p. 64). Door je kleding laat je zien wie je bent, probeer je de ander te overtuigen van je belang. Kleding gebruik je dus om andere mensen te beïnvloeden. Travestieten doen dat afgaande op dit onderzoek in doorsnee niet. Zij gebruiken hun (dames)kleding vooral om zichzelf te beïnvloeden. Alleen voor groep 1 geldt dit mogelijk niet.

15 Vrouwelijke travestie?
De hypothese over het uitdragen van de vrouwelijke identiteit wordt slecht matig ondersteund door de data. Ook het kleine percentage respondenten (18%) dat belang hecht aan Sociale Contacten als Vrouw lijkt hiermee in tegenspraak. Het is plausibeler om te veronderstellen dat Factor II primair een instrumentele factor is. Men verkleedt zich om zich prettiger, ontspannener, etc. te voelen.

14 Mannelijke travestie is opwindend omdat het cultureel niet geaccepteerd is
Travestie kan dus merkwaardig genoeg alleen bestaan bij de gratie van een cultuur die het veroordeelt. Zodra die voorwaarde wegvalt, houdt het in feite op travestie te zijn.

13 Het belang van het 2 factor model
Hoe kunnen we deze uitkomsten nu het beste kort samenvatten? Uitgaande van de antwoorden van de respondenten verschillen de respondenten op 2 dimensies in hun redenen om aan travestie te doen. Namelijk: Seksuele Opwinding en Prettig Anders als Vrouw. Beide dimensies worden door ongeveer de helft van de travestieten als belangrijk gezien, terwijl de andere helft de desbetreffende dimensie als niet of minder belangrijk ziet. Beide dimensies hebben niets of vrijwel niets met elkaar te maken.

12 Travestie en waarden-vrijheid
Maar de correlatie tussen Gendertranspositie en Seksuele Opwinding was weliswaar significant verschillend van 0 maar bedroeg slechts -.19 (p. 58, tabel 20). In feite zijn deze twee schalen dus niet of amper gecorreleerd! (Ze hebben minder dan 4% gemeenschappelijke variantie.) Iets dat kennelijk niet echt leuk wordt gevonden. Kortom: het is lastig om bij de bestudering van travestie je opvattingen thuis te laten.

11 Welke redenen zijn volgens travestieten belangrijk?
De redenen die travestieten aandragen voor hun travestie laten zich dus in feite in 2 grote groepen samenvatten. De eerste factor of groep is die van de Seksuele Opwinding. De tweede factor of groep is die van Gendertranspositie, Anders Zijn en Innerlijk Welbevinden. Ik zal deze verder aanduiden als Prettig Anders als Vrouw, de PAV-factor.

10 De waarom-vraag
Waarom doet een man aan travestie? Waarom loopt een man in travestie? Dit zijn vragen die bijna automatisch opkomen wanneer men in onze cultuur een man in vrouwenkleren tegenkomt. Ook voor onderzoekers is dit natuurlijk de vraag.

9 Twee afwijkende groepen travestieten
Travestieten zijn meestal heteroseksuele mannen die vrouwenkleren en de vrouwenrol opwindend vinden. ´Je bent de vrouw, die jezelf begeert.´ Deze verliefdheid op zichzelf als vrouw wordt autogynefilie genoemd en lijkt een goede verklaring te zijn. Voor de overgrote meerderheid (75%) van de respondenten van Vennix lgaat deze verklaring op. Er zijn echter twee groepen waarvoor de verklaring niet lijkt op te gaan: de groep homoseksuele travestieten en de aseksuele travestieten. De homogroep is meer gericht op sociale contacten. De groep aseksuelen voelt zich aangetrokken door de vrouwenrol en heeft problemen met de mannenrol.

8 Travestie als vorm van autoseksualiteit of autogynaefilie?
Vennix (p. 58) vermeldt dat seksuele opwinding bij door hem onderzochte groep travestieten vaak van belang is. 'Bijna tweederde ervaart het dragen van vrouwenkleding haast altijd als seksueel opwindend en driekwart vindt het prettig in vrouwenkleding te masturberen.'

7 Zijn travestieten homo?
Van de door Vennix onderzochte travestieten blijkt 7% volgens eigen opgave homo te zijn. Voor doorsnee Nederlandse mannen is dit percentage 4% volgens Vennix. De meeste travestieten zijn dus gewoon hetero (als je daar bij travestie tenminste van kunt spreken).

6 De definitie van travestie II
De onweerstaanbare drang blijkt onzin. Travestieten die een onweerstaanbare drang rapporteren tot omkleden, blijken zich niet vaker om te kleden dan travestieten die die drang niet rapporteren. Het lijkt nogal moeilijk om de ene groep te benoemen als wel-travestiet en de andere als niet-travestiet. Het is interessant om na te gaan, hoe dat criterium van 'onweerstaanbare drang' in de wetenschappelijke literatuur heeft kunnen doordringen.

5 Hoeveel mannelijke travestieten zijn er?
Amerikaans onderzoek levert op dat 6% van alle mannen zegt ervaring te hebben met travestie als seksueel gedrag. In Nederland levert een seksenquête van Panorama 8% mannen op die zegt het voorgaande jaar of ooit vrouwenkleding gedragen te hebben vanwege de seksuele opwinding. Naar schatting is slechts 25% van alle mannen die ooit aan travestie gedaan heeft, nog actief op dit terrein.

4 Vrouwen en travestie
In onze cultuur dragen vrouwen vaak mannenkleren, maar we zien dat niet als travestie.

3 De definitie van travestie - I
Samenvattend: wat is een goede definitie van travestie? Mijns inziens is er sprake van travestie wanneer er regelmatig of soms een dwingende behoefte bestaat tot het geheel of gedeeltelijk dragen van vrouwelijke kleding (in het geval van M-V travestie).

2 Paul Vennix -- Travestie in Nederland en Vlaanderen
De klassieker van Paul Vennix waarmee alles begon en die mijn leven fundamenteel veranderen zou.

1 Start travestie notities
Het gewaagde begin op 24 maart 2006: publiceren over travestie op Internet onder mijn eigen naam.